کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «غنچۀ باز در شرح گلشن راز» تألیف جلال الدین علی میر ابوالفضل عنقا، عارف سلسله اویسی در قرن سیزدهم هجری شمسی است. کتاب غنچۀ باز، شرح مثنوی «گلشن راز» با موضوعیت عشق و عرفان اسلامی است. این کتاب در قالب شعری مستزاد است. این مستزاد عرفانی، با اضافه کردن واژگان بر پایان هر مصراع مثنوی «گلشن راز» نگارش شده است و در واقع قالب مثنوی گلشن راز را به قالب مستزاد تغییر داده است.

فصوص الحکم، تألیفِ شیخ اکبر، محی الدین ابن عربی (م560 ه . ق) مهم ترین کتاب در عرفان نظری است. بر این کتاب، شرح های مختلفی نوشته شده که مشهورترین آنها از آنِ علّامه داود قیصری (متوفای 751 ه . ق) است. شرح قیصری از همان آغاز تألیف، مورد قبول اهل عرفان و نظر افتاد و محور بحث و تدریس قرار گرفت. اثر حاضر، همان «شرح فصوص الحکمِ» قیصری است که آیة اللَّه حسن زاده آملی، استاد مسلّم عرفان و فلسفه در روزگار معاصر، آن را تحقیق کرده و تعلیقه های سودمندی بر آن نوشته است.

آنچه در تاریخ گسترش دین اسلام قابل ذکر است، پرداختن شعرا به نظم مدایح درباره آل نبی و ائمه و نیز سرودن شعرها و قصایدی در موضوعات و مسائل مهم فلسفی و عرفانی است. مطالبی که در این کتاب فراهم آمده، برگزیده‌ای است از هر یک از آن قصاید و اشعار که در تاریخ ادب عربی و فارسی نظایر آن بی‌شمار و فراوان است. در بخش اول قصیده‌ای است فلسفی ـ عرفانی از ابن سینا به نام «عینیه» با مقدمه‌ای مبنی بر شناخت اندیشه این فیلسوف بزرگ ایرانی در مورد نزول روح و هبوط آن به قالب انسان و سپس صعود یا خروج آن به عالم بالا که اصلی عربی آن با ترجمه منظوم فراهم آمده است. بخش دوم شعری کاملا عرفانی که سراینده آن ابن فارض مصری است، آمده است. این قصیده به نام «خمریه» مشهور است. بخش سوم ترجمه‌ای است منظوم از قصیده «برده» بوصیری در مدح حضرت ختمی مرتبت.

علی بن حسین بن موسی (355-436 قمری) معروف به سید مرتضی، شریف مرتضی و علم الهدی، فقیه و متکلم امامی و از شخصیت‌های پرنفوذ اجتماعی شیعی بود. کتاب سید مرتضی در اصول فقه، نخستین کتاب جامع و مستقل اصول فقه شیعه برشمرده می شود. این ادیب ممتاز، در علوم تفسیر قرآن نیز آثاری تالیف کرده است. از شریف مرتضی در أمالی، دو اثر ارزنده " الشهاب فی الشیب و الشباب " و " طیف الخیال " بر جای مانده است. روش شریف مرتضی در کتاب طیف الخیال، همان روش کتاب الشیب می باشد و بیشتر مطالب را از آن اخذ نموده است. کتاب پیش رو با ترجمه نصرت الله فروهر، در چهار فصل همراه با مقدمه ای در شرح حال سید مرتضی تدوین شده است. گستره خیال و شعر ابی تمام، شعر بُحتری و برخی شعرای نامی عرب در گستره خیال، شعر سید رضی در گستره خیال و شعر شریف مرتضی در گستره خیال عناوین فصول این کتاب می باشند. این کتاب در سال 1376 توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات در دسترس مشتاقان قرار گرفت.