کتاب حاضر از مجموعه "در زمینه ایرانشناسی" است که جلد اول آن در سال 1364 چاپ شد. کتاب مقالاتی است از نویسندگان مختلف در مورد ایرانشناسی و در مقایسه با مجلدات پیشین بیانگر تنوعی است که از تعریف گسترده ایران شناسی برمیخیزد. هم نظرها و رساله های ایران شناسانه را به خواننده عرضه میدارد، هم نقد کتاب را، هم گزارشهای پژوهشی و سرانجام اسناد را
مجموع مقالات پیرامون ادبیات و شعر نوشته برترین ادیبان و شعرا و نویسندگان معاصر که توسط زنده یاد ابراهیم زال زاده بنیانگذار و مدیر نشر ابتکار و بامداد گردآوری شده است: مجموعه مقالاتی از صفدر تقی زاده داریوش آشوری نجف دریابندری باقر پرهام احمد شاملو هوشنگ گلشیری م. آزاد احمد کسیلا فیروز شیروانلو مهدی اخوان ثالث سیمین بهبهانی ع. پاشایی و... فهرست: موسیقی زبان، عکس های یک شاعر، زیبایی چیست؟، نگاهی به ادبیات امروز آمریکای لاتین، جهان سوم در تکاپوی جهانی، یادی از بهرام صادقی، نگاهی به سه کتاب رضا براهنی و ...
محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.
روشن است که مفهوم گسترده و پیچیدهای چون فرهنگ را نمیتوان با یک یا چند نوشته مهار و محدوده آن را بهآسانی ترسیم کرد. مفهوم و عرصه فرهنگ از دیرباز در معرض تفسیرهایی گونهگون و متنوع قرار داشته است. نویسندگان، ادیبان و محققان هر یک از دید و نظر خود با آن دست و پنجه نرم کردهاند و تفسیری دلخواه یا روشمند از آن دانستهاند. پرسش اصلی این نیست که چه تعریفی از فرهنگ عرضه میکنیم، مهم آن است که بررسیهای مربوط به فرهنگ را در ارتباطی منظم، منسجم و سازمانیافته که اجزاء آن پیوندی منطقی با هم داشته باشند و اندیشهای واحد و همگن را به نمایش درآورند، در چارچوبی علمی و برخوردار از پژوهش و بهرهمند از نگرشی تاریخی قرار دهیم. این کتاب در این راه گام برمیدارد.
این کتاب از کارل بروکلمان درباره شعر عربی در عهد جاهلی است. بروکلمن در مقدمه این کتاب، مفهوم و گستره کار خود یعنی تاریخ ادبیات را توضیح میدهد و منابع عمده کار خود را در بخش دوم معرفی میکند که هر دو به تمامی کتاب باز میگردند.