کتابخانه مجازی ادبیات

از قرار اطلاع جمعی از دوستان و شاگردان آن مرحوم اسم شریفش حاج حسین بابا فرزند مرحوم ملاآقا جام متخلص به مشگین در تاریخ 1302 ه ق در محله امامزاده یحیی تولد یافته و در همانجا اقامت داشته. کسب ایشان مرثیه سرایی و نوحه سرایی و مداحی ائمه اطهار بوده و در مجلس تعزیه داری حضرت خامش آل عبا (ع) بود. کم کم آن ذوق فطری ایشان را وادار نموده به نوحه ساختن برای سخنوری و سینه زنی که در زمان خود آن مرحوم مصیبت سینه زنی و اشعار سخنوری او قیمت زیادی داشته در هر مجلس جمعیت زیادی که قریب پنجاه نفر از آن جمعیت شاگردان آن مرحوم بودند در آن مجلس حاضر می بودند برای آنکه در شاهنامه و اسکندرنامه خواندن استادی ماهرو و زبردست و شیرین گفتار بوده. سن مبارکش قریب به 60 سال رسیده و در قزوین دعوت حق را لبیک گفته است

نویسنده در این کتاب، ابتدا به مداحی و مدح پرداخته و در ادامه مباحثی چون تعریف گریه و خنده، ویژگی‌های مداح واقعی، ابزار مداحی، نقش شعر در مداحی، تاریخچه‌ای از پیشینه مرثیه‌سرایی، تعریف شعر و نقش قافیه در نظم، انواع قالب‌های شعر فارسی، وظیفه مداح در مجلس حسینی و .... را ارائه کرده است.

انیس‌القلوب منظومه‌ای فارسی است در بحر متقارب با حدود 56000 بیت که قاضی برهان‌الدین ابونصر مسعود اَنَوی آن را در نیمه دوم قرن ششم هجری و ظاهراً در تعارض با شاهنامه و «قصه گبرکان کهن» در هفت دفتر سروده و موضوع آن قصص انبیا است. نسخه منحصر به فرد این منظومه که به خط نسخ و در اوائل قرن هفتم هجری تحریر شده است، هم‌اکنون در کتابخانه ایاصوفیه به شماره 2984 نگهداری می‌شود.

به نظر می‌رسد تاج‌المآثر اثرحسن نظامی نیشابوری (زنده در 614 ق) نقش قابل ملاحظه‌ای در رواج و توسعه زبان‌ فارسی در شبه قاره هند داشته است. پرداختن به تاریخ سه تن از حاکمان دهلی از سال 587 تا 614 ق بهانه‌ای است برای مولف تا کتابی مصنوع و آراسته به صنایع مختلف لفظی و معنوی بنویسد و نثر خود را به اشعار فراوان فارسی و عربی بیاراید. اگر چه حسن نظامی به نام گویندگان این ابیات اشاره نکرده است، اما تعداد ابیات منقول او در این اثر قابل توجه است و این ویژگی به ارزش و اهمیت آن می‌افزاید. این کتاب به استقصای نگارنده حدود 3270 بیت فارسی دارد که مؤلف به اقتضای موضوع سخن خود آنها را در کتاب گنجانده است. به بیان دیگر تاریخ و نقل آن زمینه‌ای است تا مؤلف مجموعه‌ای از اشعار شعرای پیش از خود را بنا بر سلیقه شخصی دسته‌بندی کند و ضمن توصیف و تشریح هر واقعه‌ای ابیات مختلفی را که به آن زمینه یا ماجرا مربوط می‌شوند، از شعرای فارسی و عربی‌زبان بیاورد. با این اوصاف از منظری دیگر می‌توان به تاج‌المآثر به عنوان جنگی نگریست که مجموعه‌ای از اشعار فارسی و عربی را در کنار یکدیگر گردآورده و مؤلف مجموعه طبق مضمون مشترک آن ابیات، به بهانه نقل و روایت تاریخ مضمون‌پردازی کرده است.