نویسنده در این کتاب نظریههای یکی از بزرگترین انساندوستان و عرفا و رازورزان جهان اسلامی، یعنی محمد جلالالدین رومی را به دنیای انگلیسیزبان معرفی کرده است. این مرد ایرانی یکی از معاصرین اکهارت است و نظریههایی بیان کرده که در اصل با نظریههای عارف کاتولیک آلمانی فرقی ندارد؛ خرچند گاهی این نظریهها جسارتآمیز بیان شده و کمتر مقید به سنتگرایی هستند. رومی عارف و شاعر که پایکوبان به وجد درآمده، یکی از بزرگترین عاشقان زندگی بود و این عشق به زندگی به عر عبارتی که نوشت، هر شعری که سرود و به هر یک از اعمال او سرایت کرده است. این کتاب برگردانی است از The Sufi"و "Rumi the Persian نوشته "رضا آراسته" که با مقدمه "اریک فروم "درباره کتاب، به طبع رسیده است. مباحث کتاب درباره شناخت کیفیتهای روانی مولوی است که طی آن نگارنده کوشیده این نکته را خاطرنشان کند که چگونه انسان بر اثر تلاش روحی و پیدا کردن شناخت و معرفت، میتواند به "خویشتن خویش "برسد و خود را با هستی و جهان یکی کند و به تعبیری، عشق و شور و مستی و یگانگی را جانشین خشم و کین و دلهره و سستی و پریشانی و دو گانگی سازد. کتاب با تحلیل و بررسی برخی داستانهای مثنوی و شواهد متعدد از شعر مولوی، همراه است.
در فن آرایش سخن و صنایع بدیعی "سوال و جواب" را یکی از محسنات بدیع معنوی به شمار آورده اند و آن چنان است که شاعر در بیتی و یا چند بیت و یا بیش از آن، سخن خود را به صورت پرسش و پاسخ موضوع می کند و این تفنن ادبی، گاه چندان به درازا میکشد که از آغاز تا پایان یک قصیده طولانی را نیز دربر میگیرد. کتاب حاضر که "گفتگو در شعر فارسی" نام دارد بیشترین اشعاری را که تاکنون به شیوه پرسش و پاسخ سروده شده اند، شامل میشود.
شیخ مولی رشید دزفولی، فقیهی فاضل و ادیبی از شعرای تابناک بود که در جامعیت علوم و فضیلت دینداری و رعایت نکات اخلاقی و فضایل و کمالات نفسانی در عهد خود مشخص و ممتاز بود «او با همه اطلاعاتی که در علوم دینی و فلسفه و تاریخ و ادبیات تازی و فارسی داشتهاند تنها قسمتی از دیوانش یعنی بخش (زهرائیه) به جای مانده، که با همهی اندکی طبعی غرا و معلوماتی جامع است. در شعر بر پیشینیانی همچون سعدی، حافظ و جمالالدین عبدالرزاق بوده است... مجموعاً 2545 بیت شعر از مرحوم ضیایی به جای مانده است» . «این اثر یکبار در سال ۱۳۳۳ قمری در بمبئی و بار دیگر در سال ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران به نام کلیات دیوان ضیایی به چاپ رسیده است. مجموعه زهرائیه ضیایی اگرچه در باب مدیحه و مرثیه است، اما با اصولی نو و طرحهای شعری جدید نسبت به مرثیه سرایی در آن زمان به وجود آمده که این نوع طرز بیان مرثیه در نوع خود بینظیر است و در زمان زندگی ضیایی مطمئناً سبکی بسیار نو و تازه بوده است» در دیوان شعری که از او به جای مانده تعدادی قصیده و غزل(88) و ترجیع بند(12) وجود دارد. «گرچه دیوان اشعارش مختصر ولی منقح و نافع و حاوی فواید بسیار است. اشعار نغز و شیوای او در قالب پند و نصایح، حکایت از رنج درون و قلب سوزانش دارد» . اثر منظومش؛ یعنی زهرائیه نشان از تسلط او بر قواعد شعری و تبحر او بر استحکام معانی دارد و دلیل بارزی است بر فصاحت کلام و روانی سخن و نیروی طبع و قوت بیان و حدت ذهن او. «قصاید و غزلیات لطیف و مدایح عالی و اوصاف رایع او با معانی باریک و مضامین تازه و دلانگیز به شعر او دلاویزی و رونق و جلای خاص میبخشد. در لابهلای اشعارش به ابیاتی برمیخوریم که بیانگر حسب حال و بیان احوال و سبب احتراز او از دنیا و مردم زمانه و علت انزوا و تجرید وی از خلایق است»