کتابخانه مجازی ادبیات

"مردم‌شناسی ایران "اولین شماره از مجموعه حاضر، حاوی سلسله مقالاتی است از "سید علی اصغر شریعت‌زاده "در خصوص فرهنگ عامه، آداب و رسوم و انسان‌شناسی مردم نقاط مختلف ایران که با این عناوین به طبع رسیده است :سنت، نقاره‌خانه آستان قدس رضوی، آداب میزبان در اسلام، پوشاک محلی ایران، آلاچیق ترکمن، مسکن سنتی در سیستان و بلوچستان، ترانه‌های عامیانه میامی، و تعزیه .

احمد اقتداری در اوائل 1304 در لار متولد شد. تحصیلاتش را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به پایان برد و در جوانی مدتی رئیس فرهنگ لارستان و مدتی شهردار لار بود. رکن‌زاده آدمیت زندگینامه مختصر او را در جلد پنجم دانشمندان و سخن‌سرایان فارس درج کرده است. اقتداری سپس به تحقیق روی آورد و در این حوزه نامدار شد. احمد اقتداری پسر مرتضی قلی خان اقتداری گراشی و نوه حسنعلی خان گراشی است. حسنعلی خان در وقایع مشروطیت نایب‌الحکومه لارستان و هوادار قوام‌الملک شیرازی (حاکم فارس) و «مستبدین» بود. آقا سید عبدالحسین لاری، که مشروطه‌خواه بود، علیه او قیام کرد و حسنعلی خان و هفتاد نفر از همراهانش را، که گراشی و اوزی و بیرمی بودند، کشت. این ماجرا منشاء اختلافی است که تا سالها میان لاری‌ها از یک سو و گراشی‌ها و اوزی‌ها و بیرمی‌ها از سوی دیگر دوام آورد. استاد اقتداری آثار بسیاری در حوزه تاریخ جنوب به چاپ رسانده که می‌توان به «فرهنگ لارستانی»، «لارستان کهن»، «خلیج فارس»، «کشته خویش»، «از دریای پارس تا دریای چین»، «کاروان عمر»، «خاطرات سدیدالسلطنه»، «یک‌صد و پنجاه مقاله در زمینه‌های ایرانشناسی و خلیج فارس» و ترجمه «الفوائد ابن ماجد» اشاره کرد. «زبان‌های محلی و فولکلور خلیج فارس»، «سرگذشت تاریخی چهار جزیره در خلیج فارس»، «تاریخ و جغرافیای خلیج فارس»، «خلیج فارس و آشنایی با امارات آن»، «محاکمه خلیج فارس‌نویسان» و «خلیج فارس و نام آن» نیز برخی از مقالات این پژوهشگر به‌شمار می‌آیند. ...شوش یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. حفاریهای باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه در 9000 سال پیش از میلاد محل سکونت کشاورزان بوده .آنها از زندگی خود آثاری بر جای گذاشته اند که اکنون به صورت تپه های گوناگون باستانی کشف شده است .در 5000 سال پیش از میلاددر این مکان مردم در قلعه زندگی می کردند و از4000سال پیش زندگی در شوش به صورت شهری در آمده است. این منطقه که بین رودهای کرخه و دز قرار دارد پایتخت سیاسی ایلامیها بوده است. قلعه ایلامیها روی تپه ای در مرکز شهر شوش واقع بوده که فرانسویها روی آن قلعه جدیدی احداث نموده اند . در کنار آن تپه شاهی قرار دارد که احتمالا به صورت زیگورات بوده. است و درنزدیکی آن تپه صنعتگران قرار دارد. آشوربانیپال بین سالهای 465-460 قبل از میلاد شهر شوش را فتح کرد و آنرا مانند دیگر فتوحات آشوریها با خاک یکسان کرد. داریوش اول هخامنشی آنجا را بازسازی نمود و کاخ آپادانای خود را در تپه شاهی برپا نمود. خشایارشا نیز در شوش زندگی می کرده است.در زمان اردشیر اول متاسفانه در اثر آتش سوزی بزرگی اکثر بناهای شوش از بین رفتند .بقایای این آثار باستانی در قرن بیستم از زیر خاک بیرون آمدند. قسمت عمده ای از آنها در اثر تسطیح دشت خوزستان برای اهداف کشاورزی از بین رفته است و جنگ تحمیلی نیز خسارات زیادی به آثارباستانی وارد کرده است . حفاریهای غیر مجاز ساکنین دشت و حمله باستان شناسان غربی ، باعث شده است قسمت عمده ای از این آثار از بین برود یا به موزه هایی همچون لوور برسد...

صادق کوچکپور یکی از سرداران مردمی قیام جنگل بود که در سال 1275 شمسی در فومن متولد شد. بعد از فوت پدرش در دوسالگی، در هفت‌سالگی او را به رشت آوردند و به دست عمویش سپردند و تحت سرپرستی عمو به تحصیل پرداخت. او در مدرسه‌ای به نام «وطن» که به سبک جدید ایجاد شده بود و مدیرش از انقلابیون معروف به نام «لارودی» بود، تحصیل کرد. در هفده‌سالگی برای ادامه تحصیلات به تهران آمد. در این زمان میرزا کوچک خان که جزء یکی از فرماندهان شبه‌نظامیان «کمیته ستار» رشت، تحت فرماندهی کل معزالسلطان (سردار محی) بود، پس از فتح تهران در این شهر اقامت داشت. کوچکپور با میرزا ملاقات کرد و با کمک و معرفی او وارد مدرسه دارالفنون شد و در رشته معلمی مشغول تحصیل شد. در ایامی که میرزا به رشت آمده تا مقدمه قیام را فراهم کند، با او ملاقات کرد و درباره قیام بر ضد بیگانگان و حاکمیت فاسد قاجار گفتگو کردند. میرزا رابطه صادق‌خان را با اسکندرخان و وقارالسلطنه که هر دو از کوشندگان انقلاب مشروطیت بودند برقرار کرد. کار اینان تهیه تفنگ و فشنگ و انتقال آن به جنگل بود. پس از اعدام حشمت‌خان در سال 1298، صادق‌خان با لباس مبدل و تغییر ظاهر از راه تنکابن به رشت وارد شد و چند ماه منزل عمویش پنهانی زندگی کرد تا اوضاع اندکی آرام شد. او پس از ماه‌ها خانه‌نشینی و زندگی مخفی کم‌کم و با احتیاط به «انجمن فرهنگ» رفت و در آنجا مشغول کارهای فرهنگی و هنری شد .... صادق‌خان کوچکپور در نهایت پس از سال‌ها تبعید و زندانی شدن و .... در سال 1355 در تهران درگذشت. این کتاب دربرگیرنده خاطرات اوست که در سه بخش سامان یافته است. بخش اول به زندگی او از تولد تا آخرین روزهای نهضت جنگل اختصاص دارد. بخش دوم درباره خاطرات او از اوضاع فرهنگی ـ اجتماعی گیلان است و در بخش سوم اسناد تاریخی و عکس‌هایی از نهضت و صادق‌خان آورده شده است.