رشید الدین محمد بیدوازی، از مشایخ سلسله ذهبیه در سده نهم هجری است که تا حدودی شناخته شده و آثاری نیز برایش بر شمردهاند. اما از آنجا که هیچ یک از تراجمنگارانی که به احوال و آثار این صوفی پرداختهاند، همه موارد را ذکر نکرده و بعضا اطلاعات نادرستی عرضه کردهاند، ضرورت داشت مطلبی نوشته شود تا همه دانستهها پیرامون او را یکجا عرضه کند. کمترین اهمیت این مختصر این است که نه تنها اطلاعات نسبتا جامعی ـ البته به اختصار ـ از بیدوازی در اختیار خواننده میگذارد، که اثری کاملا نویافته را برای نخستین بار معرفی میکند. امید است این ارجاعات باعث شروع تحقیقاتی دقیق بر روی آثار این صوفی ذهبی و درباره این دوره از تصوف ایران گردد. همچنین مدخلی را که قرار است درباره«رشید الدین بیدوازی» در دایره المعارف بزرگ اسلامی نوشته شود، به کار آید.
این کتاب که از عالیترین و ارزشمندترین گنجینههای معارف اسلامی است، از تألیفات ارزنده عارف بزرگ قرن یازدهم هجری قمری، حضرت شیخ محمدعلی مؤذن خراسانی، بیستونهمین رکن سلسله مبارکه ذهبیه است. این کتاب به فارسی در مباحث عرفانی است. نویسنده این رساله را به اسم شاه عباس دوم، در یک مقدمه، مشتمل بر پنج فصل، دوازده باب و یک خاتمه نگاشته است. مهمترین بخش این رساله، سخ فصل نخست مقدمه است که در آن معنی تصوف، صوفی و اعتقادات آنان درباره مبحث توحید و نبوت و امامت به گونهای موجز اما پرمحتوا بیان شده است.
خلاصة المناقب، در مناقب میرسید علی همدانی، مهمترین اثر بدخشی است و یک سال پس از درگذشت شیخ خود، آن را در ختلان تألیف کرده است. این کتاب قدیمترین و پر اهمیتترین منبع اطلاعات درباره میرسیدعلی به شمار میرود؛ چه، مؤلف خود مدت درازی ملازم او بوده، و حکایتها و اقوالی را که آورده، خود از زبان سید شنیده است. برخی از مهمترین مفاهیم عرفانی واصطلاحات صوفیان با استفاده از آیات و احادیث در این کتاب شرح و توضیح داده شده است
پذیرش دین مقدس اسلام به وسیله بیشتر ایرانیان، مسیر فرهنگ گذشته آنان را تغییر داد و به تدریج دستورها و قوانین آن در زندگی فردی، سیاسی، اجتماعی و ادبی این مرزوبوم اثر گذاشت. دانشمندان ایرانی در ساختمان بزرگ فرهنگ قرون اولیه اسلام که از برخورد دو فرهنگ اسلامی ـ ایرانی بنا شد، سهم بسزایی داشتند. سخنوران بزرگ فارسی با الهام از معانی بلند قرآن و احادیث، به صور گوناگون و به منظورهای خاص، آثار خود را بارورتر و مانا کردند. البته میزان بهرهوری تمام شعرا و نویسندگان از آیات و احادیث به یک اندازه نیست؛ برای مثال متون عرفانی و اخلاقی بهویژه مثنوی مولانا، غزلیات شمس، آثار سعدی، حافظ، سنایی و عطار مشحون از تأثیرپذیریهای گوناگون از قرآن و احادیث است. این کتاب اینگونه تأثیرپذیریهای قرآن و احادیث در ادب فارسی را بررسی کرده است. شیوه تنظیم کتاب بدینگونه بوده که ابتدا تعدادی از کتب مهم فارسی مورد مطالعه و فیشبرداری قرار گرفته و آنگاه آیات واحادیثی که کاربرد بیشتری در ادب فارسی داشته و از چاشنی ذوقی بیشتری برخوردار بودهاند، استخراج و سپس طبقهبندی شدهاند.
این دفتر شامل این بخشهاست: اشعار رفیعالدین عبدالعزیز لنبانی، دیوان شمس/ جلال ورکانی، بخشی از قصص الانبیاء، مقامات و مقالات مشایخ در چگونگی خرقه، سفینه شاعران قدیم، بدایة الذاکرین از شیخ امینالدین بلیانی، تعابیر فارسی در الفاظ طلاق و سوگند در متون فقه حنفی، تتمه دیوان سلیمی تونی، دیوان وزیری، اصول و قواعد خطوط سته و چاپ عکسی غرّة الالفاظ و نزهة الالحاظ.