کتابخانه مجازی ادبیات

گویش کلهری یکی از گویش‌های زبان کردی است که گویشوران آن در ایران به صورت متمرکز در دو استان کرمانشاه و ایلام ساکن هستند و عده‌ای نیز به طور پراکنده در سایر شهرهای ایران و عراق زندگی می‌کنند. در این کتاب، تمرکز نویسنده بر روی کلهرهایی است که به این گویش تکلم می‌کنند؛ در این بین در استان کرمانشاه مردم شهرهای گیلان‌غرب با تمامی توابع آن، سومار و توابع آن و نیز جمعیتی از مردم کرمانشاه، ماهی‌دشت، اسلام‌آباد، سرپل‌ذهاب و قصر شیرین نیز به گویش کلهری تکلم می‌کنند و در استان ایلام شهر ایوان با تمامی توابع به این گویش تکلم می‌کنند؛ همچنین در دهستان «زنگوان» کلهرهای مامنه به گویش کلهری تکلم می‌کنند. در این کتاب دربرگیرنده مباحثی چون اتیمولوژی واژه کلهر، پیشینه تاریخی، طوایف و تیره‌ها، جمعیت، مسکن، باورها، آداب و رسوم، آواشناسی، صرف، نحو و تعدادی از لغات و اصطلاحات اصیل کلهری می‌باشد.

ایل کلهر از بزرگ‌ترین ایلات کرد ایران است که از دیرباز در کوهپایه‌های زاگراس سکونت داشته‌اند. مسکن و محل کوچ ایل کلهر در دوره‌های مختلف تاریخی بنا بر استعداد ایلی و قدرت محلی آنان، از لحاظ وسعت و حدود، متفاوت بوده است. این محدوده را ازجنوب شهر کرمانشاه تا حوالی بغداد و از سومار و نفت‌شهر تا خانقین و مندلی باید در نظر داشت. سرزمینی که زیستگاه ایل کلهر، در حال حاضر بدان محدود شده است به دو ناحیه سردسیری و گرمسیری تقسیم می‌شود. جامعه روستایی کلهر، با تمام پیشینه یکجانشینی، به دلیل گله‌داری، هنوز دارای خصوصیات زندگی کوچ‌نشینی است. گله‌داران، جتی اگر یکجانشین باشند، موقع لازم خانه و کاشانه را رها می‌کنند و همراه گله به دامان سرسبز طبیعت پناه می‌برند تا دام خود را در مراتع سرسبز بچرانند.

ایل کلهر از بزرگ‌ترین ایلات کرد ایران است که از دیرباز در کوهپایه‌های زاگراس سکونت داشته‌اند. مسکن و محل کوچ ایل کلهر در دوره‌های مختلف تاریخی بنا بر استعداد ایلی و قدرت محلی آنان، از لحاظ وسعت و حدود، متفاوت بوده است. این محدوده را ازجنوب شهر کرمانشاه تا حوالی بغداد و از سومار و نفت‌شهر تا خانقین و مندلی باید در نظر داشت. سرزمینی که زیستگاه ایل کلهر، در حال حاضر بدان محدود شده است به دو ناحیه سردسیری و گرمسیری تقسیم می‌شود. جامعه روستایی کلهر، با تمام پیشینه یکجانشینی، به دلیل گله‌داری، هنوز دارای خصوصیات زندگی کوچ‌نشینی است. گله‌داران، جتی اگر یکجانشین باشند، موقع لازم خانه و کاشانه را رها می‌کنند و همراه گله به دامان سرسبز طبیعت پناه می‌برند تا دام خود را در مراتع سرسبز بچرانند.

گیلانغرب از توابع استان کرمانشاه است و در جنوب غربی آن قرار دارد. در جهت شمالی آن و در حد فاصل بین گیلانغرب و سرپل ذهاب منطقه‌ای به نام گلین واقع شده که سخنوران آن به گویش کلهری از زبان کردی تکلم می‌کنند. هدف از نگارش این مقاله گردآوری و طبقه‌بندی برخی از واژه‌ها و اصطلاحاتی است که در این گونه از گویش کلهری بر انواع انار، بخش‌های مختلف انار، درخت انار و محصولاتی که از انار به دست می‌آید دلالت می‌کند.