این کتاب گزارشی است درباره احوال و آثار و افکار محمود شبستری، عارف مشهور قرن هشتم هجری که اثر گرانقدر او «گلشن راز» از شاهکارهای شعر تعلیمی صوفیه به شمار میرود. این منظومه به دلیل جامعیت و ظرافتی که دارد، همواره مورد توجه عرفا و حکمای دورههای بعد بوده است و بر آن شرحها نوشته شدهاند. دکتر موحد در این کتاب میکوشد با استفاده از همه آثار موجود شبستری و مقایسه آنها با یکدیگر، زندگانی و آراء و عقاید شیخ را بررسی و تحلیل نماید.
کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.
مفاتیح الاعجازفی" شرح گلشن راز یکی از جامعترین وکاملترین شرحهای مثنوی گلشن راز است که در سال ۸۷۷ هجری قمری توسط شمس الدین محمدبن یحیی لاهیجی از عرفا و مشایخ سلسله نوربخشیه نوشته شدهاست. مزیت این شرح به شرحهای مختلف دیگر، ذکر یکایک ابیات گلشن راز و تفسیر همه آنهاست، همچنین نویسنده توضیحات و شرح مفصلی در مبانی و اصول علمی و عملی عرفان و تصوف ارائه میکند. این کتاب از کتب مرجع در عرفان اسلامی است.
گوهر مراد تألیف عبدالرزاق لاهیجی، کتابی است در حکمت و کلام. گوهر مراد شامل امّهات مسائل کلام و حکمت و اخلاق و عرفان و اصول خمسه است، دارای یک مقدّمه و سه مقاله و یک خاتمه است که مقدّمه آن در مورد مرتبهٔ وجود انسان و نمودن راه خدا و فایده علم حکمت و کلام است و سه مقالهٔ آن در خودشناسی و خداشناسی و شناخت فرمان خدا و ابلاغ کنندگان و مجریان راستین آن یعنی انبیاء و امامان-علیهم السلام-و نتیجه عمل به آن یعنی معاد است و خاتمهٔ آن نیز پیرامون تهذیب اخلاق و سلوک مقامات العارفین است. لاهیجی هدف خود را در این کتاب بر آن قرار داده تا طوری بنویسد «که مبتدیان را از اَقربِ طُرُق به مطلب رسانَد و متوسطان را از بَوادی حیرت رهاند، و منتهیان را خزانهٔ نُقودِ معقولات غیر مغشوشه به اوهام و خیالات شدن تواند». هدف وی از نگارش این کتاب این بود که مرجعی مطمئن در تحصیل اصول دین باشد. ساختار و ترتیب مباحث گوهرمدارد با دیگر آثار کلامی متفاوت است. غالباً کتب کلامی بر اساس اصول پنجگانه فصلبندی میشوند. لاهیجی از این شیوه عدول کرده و گوهر مراد را در سه بخش اصلی خودشناسی، خداشناسی و فرمان خداشناسی تدوین کرده است. گوهر مراد شامل یک مقدمه و سه مقاله در امهات مطالب فلسفی و یک خاتمه حاوی مباحث اخلاق و طریق تصوف است.
«تحفة العالم» سفرنامهایست حاوی نکات بسیار تاریخی و جغرافیایی و شعر و ادب فارسی و هندشناسی. مؤلف کتاب، میر عبداللطیف شوشتری (1172 ـ 1220 هـ.) از سادات نوریه شوشتر و از نوادگان سیدنعمتالله جزایری، فقیه معروف اواخر دوره صفویه است. او این کتاب را در سال 1216 هجری به پایان برده و گویا در سال 1219 لاحقهای به نام «ذیل التحفة» بر آن افزوده است. این کتاب جنگ نفیسی است که مؤلف به بهانه تحریر مجملی از اوضاع شوشتر و شمهای از محاسن اجداد و اعمام و بنیاعمام فضایلگستر خود، نکات جالب توجه و مسائل دقیقی را در آن مطرح کرده است.