کتابخانه مجازی ادبیات

ادبیات شفاهی ادبیاتی است که به دفتر نیامده و در سینه و یاد و حافظه هر ملتی وجود دارد. به گمان از زمانی که بشر برابر طبیعت قرار گرفت و خود را چیزی جز آن اما در آن دید ادبیات شفاهی پیدایی یافت. به عبارت دیگر ادبیات شفاهی از زمانی که انسان به گپ درآمد و زبان رابط او با جهان بیرونی و درونی اش شد، از مغز به مغز و از سینه به سینه، به امروز رسید. سرایندگان و گویندگان بیشتر و پیشتر گمنام بوده اند، و شک نیست که ادبیات شفاهی مثلا قصه حاصل تخیل و تمنییات گروهی است که گاه در تحت اوضاع و احوال همسان و گاه ناهمگون بزیسته اند...

نگارنده در ابتدای کتاب یادآور می‌شود که "موسیقی عامیانه ناظر بر وقایع مهم زندگی از جمله تولد تا مرگ است .این هنر بنابه مقتضیات زمان و مکان و موضوع فرق پیدا می‌کند و در واقع بیان احساسات پاک و صادقانه مردم است که در فرم و قالب مناسب با موضوع و فعالیت ارائه می‌شود .موسیقی عامیانه ایران در تمام اشکال خود سرشار از مضامین اسلامی است و این امر جزء ویژگی‌های این هنر ساده و بی پیرایه نیز محسوب می‌شود ."وی در این کتاب نغمه‌ها و سروده‌های عامیانه را در قالب یازده موضوع که عمدتا نام و نشانی از مولای متقیان علی (ع) دارند گردآوری و بررسی نموده که عبارت‌اند از" :ترانه‌های کار"، "دامداری"، "اعتقادات و باورهای عامیانه در خصوص ابزار موسیقی"، "نغمات و دعاهای رمضان"، "موسیقی در آیین‌های نوروزی"، "دوبیتی‌های عامیانه"، "متل‌ها یا قصه ترانه‌های عامیانه"، "لالایی‌ها"، "نغمه‌های عروسی"، "نغمه‌های حماسی " و "ترانه‌های مذهبی ."در بخش انتهایی کتاب، "منابع و ماخذ "و "نمایه "فراهم آمده است .

آنچه در این کتاب آمده است، گزیده‌ای است از مقالاتی چند در نقد برخی آثار مربوط به زبان و فرهنگ مردم ایران در دو بخش. در بخش اول چهار یادداشت به این ترتیب آمده است: یادداشت‌هایی درباره امثال و حکم دهخدا، یادداشت‌هایی درباره فرهنگ لغات عامیانه جمالزاده، یادداشت‌هایی درباره فرهنگ عوام امیرقلی امینی و صادق هدایت و فولکلور در ایران. آداب و رسوم و اعتقادات عامه در کتاب «ایرانشهر»، چند یادداشت در حاشیه کتاب «بامدی»، البسه زنان ایرانی از سده سیزدهم هجری تا امروز، فرهنگ لری، منشور طلایی و طالب‌آباد نیز عناوین بخش دوم کتاب را شکل می‌دهند.

کتاب «خلسه» از نوشته‌های بازپسین سال‌های زندگی محمدحسن خان اعتمادالسلطنه و دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار است. نویسنده یارایی نداشته که اندیشه خود را آزادنه و رک و راست و بی‌پروا به روی کاغذ آورد، از این‌روی چنین وا می‌نماید که در حالت بین خواب و بیداری دیده است که پادشاهان ایران یازده تن از صدور قاجار را ـ از حاجی ابراهیم اعتمادالدوله شیرازی تا میرزا علی‌اصغر خان اتابک (امین السلطان) ـ به بازپرسی کشیده و درباره آنان داوری کرده‌اند. نوشتن این کتاب پس از سفر ناصرالدین شاه به عراق عجم آغاز شده است که این سفر در واپسین هفته‌های سال 1309 قمری آغاز شده و در آغازهای سال 1310 قمری پایان یافته است.