در کتاب حاضر قسمتهای مختلف بناهای متعدد "تخت جمشید "توصیف و تشریح شده است .در ابتدای کتاب زمینه تاریخی موضوع یعنی پادشاهی هخامنشی به دست داده شده که از این مطالب تشکیل شده است1 : سازندگان تخت جمشید، 2 دولت هخامنشی، 3 پارسه (پرسه پلیس) یا "تخت جمشید "و نامهای دیگر آن، 4 جایگاه شهر "پارسه ."در بخش بعدی و اصلی کتاب بخشهای مختلف بنای تخت جمشید، با این مشخصات توصیف شدهاند1 : باروی تخت جمشید، 2 مدخل اصلی و سنگ نبشتههای داریوش، 3 پلکانهای ورودی، 4 "دروازه ملل"، 5 تخت سنگ حوض مانند، 6 حیاط آپادانا، 7 کاخ باد (آپادانا)، 8 کاخ ویژه داریوش، 9 "کاخ ه"، 10 کاخ خشایارشا، 11 "کاخ ج"، 12 "کاخ د"، 13 "حرمسرا " یا "اندرون"، 14 "کاخ سه دری "یا "تالار شورا"، 15 خزانه تخت جمشید، 16 کاخ صد ستون یا "تالار تخت"، 17 دروازه نیمه تمام، 18 استحکامات و کتیبه "دیوان"، 19 چاه سنگی، 20 آرامگاه اردشیر دوم و سوم .کتاب همچنین از 3پیوست برخوردار است که عبارتاند از" :مدخل اصلی"، "در باب حجاریها و ساختمانها "و "مقیاسها و اعداد در تخت جمشید ."گزیده کتابشناسی، فهرست نقوش و تصاویر، فهرست الواح، تصاویر و نقشههای متعدد از بناها و آثار معرفی شده در متن و بالاخره نمایه که پایان بخش کتاب است .
ر این کتاب که از سوی "اداره کل میراث فرهنگی استان تهران "انتشار یافته تلاش شده جغرافیای تاریخی و محوطههای باستانی و بناهای تاریخی فرهنگی شهرستان "شمیران "(یکی از فرمانداریهای نه گانه تهران)، شامل "لواسان " و "رودبار قصران "به تفصیل و همراه با عکس معرفی گردد .ابتدای کتاب شامل اطلاعاتی است درباره موقعیت و اهمیت جغرافیایی شمیران، تقسیمات کشوری و فرمانداری شمیران، جغرافیای تاریخی و وجه تسمیه رودبار قصران داخل، کوهها و رودها و راههای رودبار قصران، اقوام ساکن در طبرستان قبل از مهاجرت آریاییها، تاریخ رودبار قصران از دوره آشوریها و مادها و هخامنشیان تا دوره قاجار (به ویژه دوره علویان آل بویه، غزنویان، اسماعیلیان، مرعشیان، چلاویان، جلالیان، تیموریان و آل کیا) .سپس آثار باستانی و تاریخی فرهنگی "دشت لار"، "لواسان بزرگ "و "رودبار قصران"، به ترتیب و تفکیک شهرها و روستاهای آنها معرفی شدهاند که عموما شامل محوطههای باستانی، قلعهها، امامزادهها، کاروانسراها، قبرستانها، رباطها، تپههای باستانی، مساجد و حسینیهها، حمامها، کاخها، مناظر طبیعی، باغها و سایر بناهای باستانی تاریخی است . در پایان کتاب فهرست منابع و فهرست محوطهها و بناهای تاریخی فرهنگی شمیران (لواسان و رودبار قصران)، همچنین نقشه موقعیت جغرافیایی آثار یاد شده (نقشه باستان شناسی) آمده است
مولف در این کتاب به معرفی دانشمندان و بزرگان شهر سبزوار می پردازد و اشاره می کند آنچه در جلد نخستین کتاب "سبزوار، شهر دیرینه های پایدار" آمده کلیاتی است در باب تاریخ و جغرافیا و مواردی دیگر در شناخت شهر و شهرستان سبزوار و آنچه در این مجلد به آن پرداخته شده است شناساندن ادیبان، دانشمندان، تاریخ دانان، جغرافی نویسان، سیاستمداران و هنرمندان و .... این دیار است.
موضوع کتاب حاضر مجموعه مقالات درباره سلسله هخامنشیان است که فهرست چند عنوان آن عبارتند از : دودمان هخامنشی به قلم جرج راولینسن؛ سازمانهای شاهنشاهی هخامنشی به قلم د. ن. فرای؛ یادداشتی درباره بازسازی ردای هخامنشی از پیر یابک و...
در تاریخ بیهقی در بخش «ماجرای بردار کردن حسنک وزیر»، از قول محمود غزنوی چنین میخوانیم: «من از بهر قدر عباسیان انگشت درکردهام در همه جهان و قرمطی میجویم». در این عبارت شارحان بیهقی و فرهنگهای فارسی انگشت درکردن را به معنی «سخت جستجو کردن و یافتن» معنی کردهاند؛ اما زندهیاد دکتر علیرضا شاپور شهبازی در سلسله یادداشتهای خود به انگلیسی، در این ترکیب، سنتی کهن از ادای احترام به سبک ایرانی را یافته است. در زیر نخست عین ترجمه یادداشت آن مرحوم را میآوریم سپس خود مطالبی به آن میافزاییم.