کتابخانه مجازی ادبیات

وجه دین، کتابی از ناصرخسرو، که در آن برخی آموزه ها و احکام اسلامی، به روش باطنی و بنا بر مذهب اسماعیلی، تأویل شده است. بنا بر نظر خود ناصرخسرو، وجه دین مهم ترین اثر اوست، زیرا در آن مستقیما به معارف دینی پرداخته است و در نظر او این معارف از معارف دیگر برترند و به تعبیر او «سَر علم ها علم دین است». در وجه تسمیۀ کتاب، مؤلف گفته که آن را «روی دین» نامیده است، زیرا «چیزها را به روی توان شناخت و خردمندی که این کتاب را بخواند، دین را بشناسد و بر شناخته کار کند و مزد کار را به خشنودی ایزد تعالی سزاوار شود». ناصرخسرو در وجه دین بسیاری از موضوعات مهم دینی، از قبیل امامت و شهادت و طهارت و نماز و روزه و حج و زکات و جهاد و ولایت اولی الامر، را مطرح کرده و به تأویل آن ها پرداخته است. او این مسائل را در پنجاه ویک «گفتار» بیان کرده که شمار آن ها، به تصریح خودش، برگرفته از تعداد رکعات نمازهای واجب در یک روز است. ناصرخسرو در همۀ کتاب کوشیده است نشان دهد که جملگی اعمال دینی دالّ بر محوریت امامت در دین است. همچنین سعی کرده اثبات نماید که جهان خارجی و آفاقی و جهان درونی و انفسی نیز هر دو به این واقعیت رهنمون می شوند. در ادامه چنین می آید که تنزیل و تأویل، باهم، دین را کامل می کنند و باب زندگی جاودانی را می گشایند. بنا بر این اوصاف، تأویل و منشأ و مرجع آن، که همان امام زمان است، مضمون اساسی و محوری کل کتاب وجه دین است.

سفرنامه نویسی در ادبیات فارسی سابقه‌ای دیرینه دارد. یکی از کهن‌ترین سفرنامه‌های موجود به زبان فارسی، سفرنامه ناصرخسرو است که با نثری سلیس و روان به نگارش درآمده است. این کتاب را ناصرخسرو قبادیانی در سفر هفت ساله خود به نقاط مختلف جهان نگاشته است که نویسنده در این گزیده به آن می‌پردازد

کتاب "وجه دین" بظن قوی از تألیفات حکیم ناصرخسرواست و در کتب مختلفه تألیف آنرا بمشارالیه نسبت داده‏اندولی آنچه که در کتب متأخرین در باب تألیفات حکیم مزبور ذکر شده محل اعتماد و اعتبار نیست و بعضی کتبی که به‏ناصرخسرو مربوط نیست بوی منسوب گشته‏اند ولی دلیل قاطعی که ما درباره "وجه دین" و نسبت تألیف آن به‏ناصرخسرو در دست داریم اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب "بیان الادیان" که تقریبا در حوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین " و نسبت تألیف آن به ناصرخسرو در دست داریم‏اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب " بیان الادیان " که تقریبا درحوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین" را بناصرخسرو نسبت داده است بقسمی که با ظنی قریب به یقین میتوان گفت " وجه دین " از تألیفات حجت است. موضوع کتاب هم خود دلیل بزرگی است که مؤلف انرا در اطراف مذهب اسماعیلیه نوشته واگر کسی عقایدناصرخسرورا در فلسفه و حکمت الهی از روی کتاب زادالمسافرین او دقت کند ملاحظه خواهد کرد که از وجه دین هم‏ان عقائد را میتوان استنباط نمود. نیز شیوه نوشتن وترتیب و ترکیب عبارات فارسی ان با سایر مؤلفات حکیم شباهت‏کامل دارد بقسمیکه هر ذوق سلیم وحدت اسلوب فارس "وجه دین" را با کتب دیگر ناصرخسرو فورا درک می‏کند. کتاب وجه دین به تصحیح و تحشیه و مقدمه غلامرضا عوانی و با مقدمه انگلیسی سیدحسین نصر توسط انتشارات انجمن فلسفه ایران به چاپ رسیده است

وجه دین، کتابی از ناصرخسرو، که در آن برخی آموزه ها و احکام اسلامی، به روش باطنی و بنا بر مذهب اسماعیلی، تأویل شده است. بنا بر نظر خود ناصرخسرو، وجه دین مهم ترین اثر اوست، زیرا در آن مستقیما به معارف دینی پرداخته است و در نظر او این معارف از معارف دیگر برترند و به تعبیر او «سَر علم ها علم دین است». در وجه تسمیۀ کتاب، مؤلف گفته که آن را «روی دین» نامیده است، زیرا «چیزها را به روی توان شناخت و خردمندی که این کتاب را بخواند، دین را بشناسد و بر شناخته کار کند و مزد کار را به خشنودی ایزد تعالی سزاوار شود». ناصرخسرو در وجه دین بسیاری از موضوعات مهم دینی، از قبیل امامت و شهادت و طهارت و نماز و روزه و حج و زکات و جهاد و ولایت اولی الامر، را مطرح کرده و به تأویل آن ها پرداخته است. او این مسائل را در پنجاه ویک «گفتار» بیان کرده که شمار آن ها، به تصریح خودش، برگرفته از تعداد رکعات نمازهای واجب در یک روز است. ناصرخسرو در همۀ کتاب کوشیده است نشان دهد که جملگی اعمال دینی دالّ بر محوریت امامت در دین است. همچنین سعی کرده اثبات نماید که جهان خارجی و آفاقی و جهان درونی و انفسی نیز هر دو به این واقعیت رهنمون می شوند. در ادامه چنین می آید که تنزیل و تأویل، باهم، دین را کامل می کنند و باب زندگی جاودانی را می گشایند. بنا بر این اوصاف، تأویل و منشأ و مرجع آن، که همان امام زمان است، مضمون اساسی و محوری کل کتاب وجه دین است.