اصولا کتاب مثنوی کتاب رمز و کنایه است و مولانا بسیار موجز سخن میگفته و حقایق را در لباس داستانها و حکایات بیان میداشته است. روی این اصل موضوع خلافت و امامت را چنان در لباس مدح و تعریف دیگران با رمز و کنایه بیان میدارد که عقلهای موشکاف هم در تنگنا قرار میگیرند، همین گونه موضوع ولایت و رهانیدن دربندان را با توجه به حدیث: "من کنت مولا فهذا علی مولاه" در ضمن حکایت "زن جوحی و قاضی در مثنوی مولانا" برای خوانندگان بیان داشته اند. کتاب در سال 1368 توسط انتشارات مولی به چاپ رسید.
موضوع کتاب مثنوی معنوی از مولانا محمد بلخی خلاصه داستانها، قطعات و تمثیلات، دوبیتی ها، تک بیتی ها، رباعیات، زندگی نامه و چند مقاله که به اهتمام محسن غیور در سال 1363 منتشر شده است
در بخش نخست کتاب، "ادبیات داستانی" در گستره تاریخ، اسطوره، افسانه، رمانس و رمان به اختصار شرح و تبیین میگردد، سپس مقوله ورود رمان و داستان کوتاه به ادبیات فارسی، با ترجمهها سفرنامههای خیالی، مقالات شبه داستان و رمانهای تاریخی بازگو میگردد .بخش بعدی کتاب مربوط به "پیشگامان انواع جدید داستانی" است که با معرفی کوتاه جمالزاده و مشفق کاظمی پی گرفته میشود . نویسنده در مبحث "نسل اول داستان نویسان" از هدایت، علوی و چوبک و از مختصات آثارشان یاد میکند و در بخش "گروه دوم از نسل اول داستان نویسان" و ویژگیهای داستان نویسی حجازی، دشتی، نفیسی و جواد فاضل را به اختصار برمیشمارد .مباحث بعدی کتاب که شامل ارزیابی کوتاه آثار نویسندگان فارسی است به این موضوعات و شخصیتها اختصاص مییابد : "نسل دوم داستان نویسان :دانشور، آل احمد و گلستان"، "ادامه داستان نویسان نسل دوم :بهآذین و پرویزی"، "رمان تاریخیی مستعان، مسرور، مدرس، سردادور، میمندی نژاد، مطیعی، امیر عشیری، آرین نژاد و آشتیانی"، "نسل سوم داستان نویسان :صادقی، ساعدی، افغانی و مدرسی"، "نسل چهارم داستان نویسان :گلشیری، میرصادقی، فصیح، شهدادی، و ایرانی"، "ادبیات اقلیمی یا داستان نویسی روستا"، "ادامه نویسندگان ادبیات روستا :فقیری، بهرنگی و درویشیان"، "نثر علمی ادبی"، "نمایشنامه نویسی"، "نمایشنامه نویسی در دورههای بعد"، و "ترجمه از زبانهای اروپایی" .
مشارب الاذواق شرح قصیده خمریه ابن فارض مصری است در بیان محبّت، از عارف کبیر قرن هشتم هجری امیر سید علی همدانی ملقب به علی ثانی با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی به زبان فارسی. ابن فارض را قصیدهای است تائیه به نام نظم السلوک که در آن از علوم دینی و معارف الهی و سیر و سلوک و ذوق خود و کاملان اولیاء و بزرگان عرفا فراوان گرد آمده است. آن قصیده 765 بیت است. ابن فارض در آن قصیده عشقش را به جمال محبوب بیان کرده است. بر آن قصیده، شرحهای گوناگون فارسی و عربی نوشته شده است؛ مشارق الدراری به زبان فارسی و منتهی المدارک به عربی از سعیدالدین فرغانی، کشف الوجوه الغر لمعانی نظم الدّرّ عزدالدین محمود کاشانی معروف به شرح شیخ عبدالرزاق کاشانی، شرح رکنالدین شیرازی و دو شرح دیگر از شاگردان سعیدالدین فرغانی از جمله این شروح هستند. اما قصیده میمیه خمریه وی از قصاید مشهور خمریات است که در کتابها و سخنان بزرگان متداول و مشهور است و بر آن شروحی نوشته شده که مشهورترین و بلکه برترین و نخستین آنها به فارسی مشارب الاذواق امیر سید علی همدانی و دیگری لوامع ملا عبدالرحمن جامی است. امیر سید علی همدانی مشارب الاذواق را در شرح الفاظ و عبارات و کشف رموز و اشارت این قصیده نوشته شده و در آن شراب محبت را که مطلوب نهایی است، به عالیترین اسلوب و زیباترین نظم بیان داشته است.
عبدالرزاق کاشانی نویسنده کتاب در مقدمه در مورد علت نگارش کتاب می گوید: "چون از نگارش شرح کتاب منازلالسائرین فارغ شدم؛ و سخن در آن و در شرح فصوصالحکم و تأویلات قرآن حکیم بر پایۀ اصطلاحات صوفیان است؛ و صاحبان علوم منقول و معقول بیشترشان اینها را نمیدانند و بینشان هم مشتهر و متداول نیست، لذا برخی از دوستان از من خواستند که آن (اصطلاحات) را برایشان شرحی کنم، از این روی درخواستشان را برآورده کردم و برای حسن قبول آنان و خوشدل شدنشان هرچه که در شرح کتاب منازلالسائرین خلاصه گفته شده بود؛ در اینجا به تفصیل بیان گردید و هر چه آنجا واگذارده شده بود (با اضافات فراوان دیگر) اینجا توضیح و شرح داده شد. این کتاب بر بیست و هشت باب مطابق حروف ابجد بنا نها شده است" "اصطلاحات الصوفیه" عبدالرزاق کاشانی از منابع در شرح اصطلاحات عرفانی موافق با مکتب ابن عربی است – که در آن اصطلاحات بر طبق حروف ابجد = الفبا در ترجمه – شرح شده است. در باب "ع" اصطلاحات شرح شده شامل شرح اسماء نیز گردیده است.