اخلاق ناصری یکی از مهمترین رسالههای حکمت عملی در دوره اسلامی است که خواجه نصیر طوسی در سال ۶۳۳ هجری قمری نوشتن آن را به پایان رساند. همچنین این کتاب از مشهورترین نوشتههای خواجه نصیر، یکی از دو کتاب نوشته شده بنا به خواست حاکم شیعه اسماعیلیه (به همراه اخلاق جلالی) در باب حکمت عملی و نخستین اثر فارسی زبان مهم در باب مذکور است که مطالب آن مبتنی بر تلفیق دیدگاه فلسفی و علمی یونان و دیدگاه اسلامی درباره انسان، خانواده و جامعه است. اخلاق ناصری در باب اخلاق فردی، تدبیر منزل (رفتار در محیط خانه و اداره زندگی) و سیاست مدن (به تعبیر امروزی علوم سیاسی) نگاشته شده است.
عنوان Politics (سیاست) در لغت به معنای "چیزهای مربوط به پولیس (دولت شهر در یونان باستان" است و منشأ کلمه انگلیسی مدرن سیاست است. سیاست ارسطو به هشت کتاب تقسیم شده است که هر کدام به فصل های بعدی تقسیم می شوند. بخش اول شامل کتاب اول درباره خانواده بخش دوم شامل کتاب دوم درباره نظرات افلاطون و نقد حکومتهای اسپارت و کرت و کارتاژ بخش سوم شامل کتاب سوم درباره قانون اساسی بخش چهارم شامل کتابهای چهارم و پنجم درباره دموکراسی جمهوری و علل انقلابها در حکومتها بخش پنجم شامل کتاب ششم درباره روش تشکیل دموکراسیها و پایداری آنها بخش ششم شامل کتابهای هفتم و هشتم درباره حکومت کمال مطلوب است. ارسطو اساس خانواده را طبق تقسیم بندی روابط مردم با هم قرار داده و قدرت را عامل اصلی این تقسیم بندی میداند. او خواسته را بخشی از خانواده میداند و هنر به دست آوردن خواسته دیگری در خانواده را تدبیر منزل میداند. ارسطو فرقی بین روابط قدرت در حکومت و خانواده نمیبیند. او هر دو را بر اساس روابط قدرت یکسان بررسی کردهاست. او کسی را که در یک شهر از احترام و مناصب حکومت بی بهره باشد همچون بیگانهای میداند که در آن سکونت اختیار کردهاست. ارسطو داوری چند دادرس را که بر حکومت قانون متفق اند بهتر از داوری یک دادرس میداند. او بقای دموکراسی را به کثرت شهروندان وابسته میداند. او سعادت را در درست زیستن میداند. او کار را در زندگی فقط محدود به ارتباط با دیگران نمیداند. در پیش گفتار کتاب سیاست اشاره به ناپیوستگی مطالب آن شدهاست. حمید عنایت این کتاب را مانند کتاب مثنوی معنوی مولانا دانسته چون ارسطو کتاب سیاست را از گفتارهای گوناگونی فراهم کرده و به نظر مترجم قصد او گردآوردن آنها در یک مجموعه نبودهاست. حمید عنایت در پیش گفتار کتاب سیاست اهمیت آن را در دو مورد میداند: یکی آن که روح فلسفه پیشرو زمان ارسطو را منعکس میکند و دیگر آن که سرچشمه اصلی اندیشههایی است که تا پایان قرون وسطی بر فلسفه سیاسی غرب اثر گذاشت.
سيدني هوك استاد علم سياست دانشگاه نيويورك، كه نظرية قهرمان در تاريخ را در كتابي با همين عنوان بيان كرده است، اين سوال را مطرح مي كند كه خط سير اساسي عمل تاريخي و تكامل اجتماعي گريز ناپذير است يا نه؟ وي در پاسخ مي گويد اگر گريز ناپذير باشد پس رهبري موجود در تعين نمونه هاي اصلي تاريخ امروز و فردا عامل يكسره فرعي است و نقش اصلي و اساسي بازي نمي كند ؛ و اگر گريز ناپذير نباشد بلافاصله اين پرسش پيش مي آيد: صفت يك رهبري مفروض تا چه حد عملاً … اخلاقاً مسؤل موقعيت تاريخي ما و آينده مان است؟ وي در پايان انكار گريز ناپذيري خط اساسي عمل تاريخي بودن را لزوماً به اين معني نمي داند كه آنچه خواهد شد همواره به صفت رهبري بستگي داشته باشد. سيدني هوك بيشتر مردم را نيازمند قهرمان سازي و پرستش قهرمان مي داند و ريشة آن را در نياز به امنيت رواني، در جبران شكستهاي شخصي و جستن پناه و فرار از مسؤليت مي داند. امروز بيش از هر زمان ديگر، ايمان به قهرمان يك محصول ساختگي است كه ميكروفونها را كنترل مي كند و مي تواند، يكشبه، اعتقادي را بوجود آورد .
یکی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی رساله کوچک «آغاز و انجام» است که خود آن را در آغاز رساله به نام «تذکره» مینامد. خواجه نصیر در این رساله اصول عقاید اسلامی را به شیوه عرفانی و فلسفی تأویل میکند و توجهش در بیان عقاید خود به روش باطنیان است. این رساله مختصر و فشرده در باب مبدأ و معاد است که در حقیقت شرح حال انسان در دو عالم دنیا و آخرت است که در برخی مواضع به اختصار درباره آغاز، یعنی خداوند نیز سخنانی بیان شده است. از اینرو گفته شده این رساله، اثری درباره «معرفت نفس» شمرده میشود.
این کتاب یکی از مهمترین آثار درباره اخلاق فردی، اجتماعی و خانوادگی اثر خواجه نصیرالدین طوسی است. زبان این کتاب فارسی و بخشهایی از آن ترجمه و تحریر کتاب «تهذیب الاخلاق» ابوعلی مسکویه است. نثر کتاب برای فارسیزبانان آشنا به اصطلاحات علمی ـ فلسفی، روان است. روش کتاب در پرداختن به مسائل اخلاقی، روش عقلی ـ تحلیلی است و از جایگاه طبیب، برای سلامت جان و دورکردن بیماریهای روحی از آن سخن میگوید. این کتاب که کهنترین اثر در دسترس خواجه نصیرالدین طوسی دانسته شده، در سال 633 قمری به درخواست ناصرالدین محتشم حاکم نزاریان اسماعیلی نوشته شده است.