کتابخانه مجازی ادبیات

صدرالدین محمدبن ابراهیم بن یحیی شیرازی که به صدرای شیرازی و ملاصدرا و صدرالمتالهین نامبردار است از فیلسوفان جامع و صاحب نظر روزگار صفوی است و او اگرچه در کتابهای خود به ویژه در اسفار روش جمع و گرد آوردن نوشته های دیگران را پیش گرفته بود ولی خود او هم در مبحث تعقل و خیال و مثل و حرکت و حدوث عالم و نفس و معاد رای و پندار خاصی دارد که از خود او است و کتر در آثار دیگران دیده می شود. آثار مسلم صدرای شیرازی بر روی هم به چهل کتاب و رساله و مقاله و نامه می رسد که جز سه اصل همه به عربی است و اینک آنها را میشناسم. گذشته از آنها نام 18 اثر است که در فهرستها و سرگذشت نامه ها از آنها یاد شده و برخی از انها باید از صدرالدین محمد دشتکی شیرازی و برخی از پسر خود صدرا باشد و برخی هم گویا نام دیگر رساله های خود صدرای شیرازی است و برخی را هم من چون نسخه انها را ندیده ام نتوانسته ام درباره آنها داوری کنم همه اینها پس ازیاد کردن آثار صحیح شیرازی بنام آثار منحول و مشکوک برشمرده میشود.

در دوران پیروزی انقلاب اسلامی ایران این توفیق را یافته ایم که شهرداران و مسئولان خدمات به مردم، در کلیه سطوح لشکری و کشوری فراتر از وظایف عادی خود، گامهایی در راه اعتلای فرهنگ و اندیشه جامعه بر می دارند و با تلاشهای مناسب علمی و هنری، ایران را در جهان و در مقابل تاریخ سرافراز می کنند. امروز شایسته آن است که در روند تفکرات اسلامی و انقلابی ایران انسانهای لایق و برجسته تاریخ این مرز و بوم را به نسل خودمان و به جهانیان بشناسانیم و با برگزاری یادبودها و نوشتن مقاله و تهیه فیلمها بدین وسیله توطئه های امپریالیسم را در رابطه با محو فرهنگ جهان سوم خنثی نماییم؛ این خود انقلابی است در مسیر انقلاب اسلامی ایران......موضوع کتاب حاضر رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر است که شامل رجال فقه و حدیث و تفسیر، رجال حکمت و فلسفه و عرفان و تصوف است و توسط سیدمحمدباقر کتابی تالیف شده است.

کتاب حاضر ترجمه فارسی رسالة التصور و التصدیق صدرالدین شیرازی، مشهور به ملاصدرا، است. مهدی حائری یزدی، فیلسوف معاصر ایرانی، ضمن ترجمه این رساله به شرح انتقادی آن نیز پرداخته است. مبحث «تصور و تصدیق» یکی از مباحث اصلی در منطق به‌شمار می‌آید و منطق‌دانان مسلمان در آثار خود به تفصیل به چیستی و اقسام آن پرداخته‌اند. همچنین این مبحث نگرش‌های اندیشمندان مسلمان در باب شناخت و کیفیت آن را نیز انعکاس می‌دهد. شاید این دو ویژگی، سبب شده است تا مترجم افزون بر ترجمة رسالة ‌التصور و التصدیق شرحی انتقادی نیز بر آن بنگارد. ترجمه کتاب تصور و تصدیق به‌عنوان «متن» کتاب قرار گرفته و دیدگاه‌های شارح کتاب در «پانوشت» مطرح شده است. نکته جالب توجه این است که شارح محترم کوشیده است تا دیدگاه منطق‌دانان معاصر را نیز ذیل مباحث مرتبط مطرح کند. برخی از مبحث کتاب عبارتست از: اندر رسیدن و گرویدن، تفاوت میان علم حضوری و حصولی، تقسیم علم به تصور و تصدیق، هستی تصور و تصدیق، فرق میان تصدیق و حکم، و تفسیر معیت در سخن ابن‌سینا.

در این کتاب تعدادی از مسائل ربوبی با نگاهی بر کتاب و سنت بیان شده است. بدین ترتیب در کتاب یازده قاعده در مبانی توحیدی، یازده قاعده در معرفت نفس، پنج قاعده در حقیقت معاد و چگونگی حشر اجساد، هفده قاعده درباره ی احوال عارض شده در آخرت بر انسان معرفی و مطالعه شده است. در پایان نیز چندین توصیه به مطالعه کنندگان درباره کاربرد مطالب این کتاب در زندگی ارائه شده است. فلسفه شیعه پدیده بزرگی است؛ این مکتب فلسفی که از آن به عنوان مکتب شیراز نیز یاد می کنند، توسط نماینده بزرگ آن «صدرالدین شیرازی» که خود بنیانگذار «حکمت متعالیه» در فلسفه اسلامی است پی ریزی شده است. محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتألهین، در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست و در این راه از هیچ امری مضایقه ننمود. صدرالدین نیز از همان کودکی استعداد فوق العاده خود را نمودار ساخت و طی مدت کمی تحصیلات عمومی را به پایان رسانید. ... ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدیدی کرد. وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی یا حکمت الهی خوانده می شود، و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، تمام فلاسفه پیشین را تحت الشعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. فلسفه صدرا از یک نظر به منزله چهار راهی است که چهار جریان یعنی حکمت مشائی ارسطوئی و ابن سینائی، و حکمت اشراقی سهروردی، و عرفان محیی الدینی، و معانی و مفاهیم کلامی با یکدیگر تلاقی کرده و مانند چهار نهر سر به هم برآورده، رودخانه ای خروشان به وجود آورده اند. از نظر دیگر، فلسفه صدرایی به منزله صورتی است که بر چهار عنصر مختلف پس از یک سلسله فعل و انفعالها اضافه شود و به آنها ماهیت و واقعیت نوین بخشد، که با ماهیت هر یک از مواد آن صورت متغایر است. فلسفه صدرا یک نوع جهش است که پس از یک سلسله حرکتهای مداوم و تدریجی در معارف عقلی اسلامی رخ داده است. فلسفه صدرا از نوع سهل ممتنع است، به ظاهر بسیار ساده است، عبارتش ادیبانه و منشیانه است، اما یک فرد بسیار مستعد سالها باید کار کند تا به مرحله اول برسد یعنی بفهمد که آنرا نمی فهمد، تا بار دیگر با دید دیگری وارد شود. بسی افراد سالها عهده دار تدریس فلسفه صدرا بوده اند در حالی که به عمق آن نفوذ نکرده اند، از اینرو توصیف و تحلیل کار صدرا کار هر فلسفه خوانده ای نیست.