کتابخانه مجازی ادبیات

سخنوران آذربایجان (از قطران تا شهریار) اثر عزيز دولت‌آبادى، كتابى است به زبان فارسى از نوع تذكره‌هاى خاص، محلى و جديد كه به معرفى سخنوران و شاعران آذربايجان مى‌پردازد. اين اثر به هدف آشنايى با سخنوران اين خطه از سرزمين پهناور ايران اسلامى نگارش شده است. مقدمات نگارش اين كتاب از سال 1345ش با انتشار مقالاتى توسط مؤلف آغاز گرديده و كتاب براى بار نخست بين سال‌هاى 1355 تا 1357ش منتشر شده است.

کتاب حاضر بیست و سومین شماره از انتشارات ((موسسه تاریخ و فرهنگ ایران)) و دهمین شماره از سلسله تذکره‌ها محسوب می‌شود .مباحث این کتاب در دو بخش فراهم آمده است: بخش نخست در دو جلد، حاوی تراجم شاعرانی است که از روزگاران گذشته تا عصر حاضر زیسته‌اند .بخش دوم شامل شرح حال سخنوران معاصر که مکمل بخش نخستین است.برخی موضوعات کتاب عبارت‌اند از :((تاریخ و جغرافیای تاریخی آذربایجان)); ((سخنوران اردبیل/الهی اردبیلی، ثانی صفوی، صفی‌الدین اردبیلی)); ((سخنوران تبریز/ابراهیم تبریزی، ایرج میرزا، حیرت قاجار)) و((سخنوران خوی/انیس خویی، حسین خویی، وامق خویی)) .در بخش پایانی کتاب فهرست خوشنویسان، نقاشان، موسیقی‌دانان، طبیبان، زنان سخنور آذربایجان، اسامی کتب، اماکن و منابع آمده است .مولف در این کتاب زندگی‌نامه سخنوران آذربایجان و شهرستان را به ترتیب الفبایی آورده است ;همچنین سخنوران با توجه به تخلص و نسبت آنان معرفی شده‌اند و مراجع مورد استفاده با ذکر صفحه و به ترتیب تقدم تاریخی نقل شده است. در این اثر به تاریخ و جغرافیای محل و آثار تاریخی استان اشاره شده و نمونه‌هایی از زبان پهلوی آذری آمده است.

تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.

کتاب “نویسندگان بزرگ معاصر” به دست حسین‌قلی کاتبی به رشته تحریر و نگارش درآمده است. این کتاب، اثری کهنسال است که در سال ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۵۰ میلادی) طبع و نشر یافته است. یکی از مهم‌ترین دانش‌های بشری که در طول تاریخ همواره همه ما -جامعه جهانی- بدان مفتخر بوده‌ایم، ادبیات است. ادبیات همواره شیرین و منسجم و قدرتمند است و نویسندگان بزرگ در طول هزاره‌های متمادی، شاهکارهایی خلق کرده‌اند که مجموع آن‌ها، فرهنگ بشری را ساخته است. این کتاب نیز دقیقا در همین مورد است. مولف در حدود ۸۰ سال پیش کوشیده است تا ادبیات معاصر روزگار خویش را برای مخاطب پارسی‌زبان معرفی نماید. از همین روی به نویسندگان و آثار و رمان‌ها و اشعار و ادبیات قرن نوزده و بیست پرداخته و شاهکارهای ادبیات کلاسیک جهان را که دارای شهرتی بین‌المللی هستند، معرفی کرده است. در این کتاب نویسندگان بزرگی از شرق و غرب عالم معرفی شده‌اند. از دورترین نقاط آسیا تا اروپا و آمریکا، نویسندگان و اندیشمندانی که با آثارشان فرهنگ جهان مدرن را پایه‌ریزی کردند. کسانی نظیر اسکار وایلد، ایساهاکیان، د. هـ. لارس، فرانس کافکا، اُ. هنری، ایلیا ارنبورگ، الدوس هاکسلی، آناتول فرانس، جان اشتاین‌بک، آلبر کامو، ماکسیم گورکی، پی‌یِر لوئیس، آنتوان چخوف، ارنست همینگوی، جورج ولز، استفان زویگ، آندره ژید، برنارد شاو و ده‌ها نویسنده برگ دیگر، در این کتاب مورد معرفی قرار گرفته‌اند.