کتابخانه مجازی ادبیات

جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

در طول قیام سال ۱۸۷۵در هندوستان ؛ بعضی از رهبران شورش در برخورد با نیروهای انگلیسی دست به کشتارهای عظیمی زدند. خشونت و خونریزی در طول دو سال جنگ به شدت جریان داشت و این موضوعی است که در این کتاب بدان به صورت داستان پرداخته شده است. از اواخر قرن پانزدهم تا نیمه قرن هجدهم یعنی حدود ۲۵۰ سال اروپایی ها در هندوستان حضور داشتند ولی گام نظامی یا سیاسی جدی برنداشتند و دست به تصرف خاک هند نزدند. البته در این ۲۵۰ سال بیکار ننشستند، بلکه در این مدت دنبال نفوذ بودند. اول اوضاع سیاسی، فرهنگی و اقتصادی هند را از نزدیک مطالعه می کردند. کم کم نمایندگان و دلالان خود را به بهانه تجارت به داخل هند فرستادند تا اطلاعات دقیق­تری از اوضاع هندوستان به دست آورند. بعد سراغ پادشاهان رفتند و در دربار آنها به عنوان مشاور یا پزشک و.. نفوذ کردند. مثلا پزشکی به دلیل معالجه­ ای که روی پادشاه انجام می داد امتیازات اقتصادی و معافیت های گمرکی برای انگلستان می گرفت. در آن زمان دولت های مسلمان قوی بودند و اروپایی ها جرات مخاصمه جدی نداشتند. هنوز انقلاب صنعتی در اروپا اتفاق نیفتاده بود. تا آخر قرن هجدهم به لحاظ صنعتی و تسلیحات نظامی مسلمین و اروپایی­ ها همسان بودند. آنچه برای انگلیسی ها از همه مهمتر بود غارت کردن منابع عظیم هندوستان بود تا پایه ­های استعمار جهانی خود را توسط این ثروت محکم سازند...