کتاب خلیج فارس در گذر زمان در سه بخش تنظیم شده است: بخش اول کتاب، به خلیج فارس در روابط بین المللی از قدیم الایام تا قرن پانزدهم ، نفوذ چین در خلیج فارس و حضور استعمارگران پرتغالی در خلیج فارس اختصاص دارد، فصل دوم به نزاع بر سر سلطه بر خلیج فارس (قرنهای 17-18 میلادی) و نزاع در راه تبدیل خلیج فارس به دریاچه بریطانی پرداخته است و در فصل آخر به تلاش امپریالیسم آمریکا برای استقرار سیادت در خلیج فارس، مبارزه بر سر تشکیل امپراطوری نفتی در خلیج فارس و تلاش برای تبدیل خلیج فارس به دریاچه آمریکایی اشاره شده است.
روابط بین الملل از پیشینه ای سخت کهن برخوردار است و در مطالعه تاریخ سیاسی یونان باستان به ویژه دوره (شهری – کشوری) با قراردادها و اتحادیه هایی مواجه می شویم که دلالت بر وجود نوعی نظام بین المللی ساده و همکاری منظم میان واحدهای سیاسی از روزگاران قدیم در صحنه جهان دارد. تاریخ جنگهای پلوپونزی نوشته توسیدید مورخ یونانی نمونه ای از یک تحلیل بازر در روابط بین الملل است…
مجموعه حاضر مشتمل است بر، ترجمه پنج مقاله مستقل از نویسندگان و محققان اروپایی که در باره جنوب ایران به نگارش درآوردهاند .عناوین مطالب و مقالات این مجموعه عبارتاند از1 : میرمهنا و هلندیها :نمونههایی از راهزنی دریایی در خلیج فارس اثر ((جان پری))2 . سفرنامه بوشهر از ((جیمز بیلی فریزر))3 . سفرنامه جنوب ایران به قلم ((سرهنگ لوئیس پلی)). 4 گذری به شهر دریاها، اثر ((برادلی برت))5 . سیاست انگلستان در خلیج فارس از ((ملکم یاپ))6 . کارنامه فرهنگی حاج رجب مصلحیان، بازرگان، فرهنگ دوست و بانی چاپ کتاب حاضر همراه با تصاویری از او و آثار خیریه و نامههای تقدیرآمیز به ایشان.