افلوطین یکی از بزرگترین فیلسوفان غرب و فلسفه او یکی از مهمترین مکتبهای فلسفی است. وی آخرین فیلسوف بزرگ یونانی بود و با وجود اینکه خود متأثر از تعالیم فیلسوفان پیشین بهویژه افلاطون و ارسطو بود، صاحب مکتبی خاص بود که بعدها به نام فلسفه نوافلاطونی مشهور شد. این کتاب با حسن سلیقه و از روی بصیرت نوشته شده و نویسنده از مقام تاریخی افلوطین به طور کلی و شأن و نفوذ او در فلسفه اسلامی بهویژه آگاه بوده است. به این دلیل این رساله در میان رسالات مفردهای که تاکنون اعم از تألیف یا ترجمه منتشر شده است، وضع ممتازی دارد.
بدائع الحكم، اثر على بن عبدالله زنوزى است كه در آن، به هفت پرسش فلسفى درباره واجبالوجود و صفات او مانند علم و... پاسخ علمى و تحقيقى داده است. افزون بر ارزشمندى جوابهاى عالمانه مؤلف، اين اثر از آن جهت كه آخرين متن فلسفى است كه يك حكيم اسلامى در آستانه وقوع انقلاب مشروطيت نوشته و از سوى ديگر شايد اولين متنى است كه به فلاسفه غربى نظير كانت، لايب نيتز و... توجه كرده، از نظر تاريخ فلسفه و سير تحولات فلسفه اسلامى حايز اهميت است. «بدائع الحكم» به سال 1307ق، تأليف و هفت سال بعد براى اولين بار منتشر شده است. تصحيح اين اثر را آقايان محمدجواد ساروى و رسول فتحى مجد به سامان رساندهاند. كتاب حاضر از مقدمه مصححان و مقدمه نویسنده و متن اصلى تشكيل شده است. نویسنده، مقدمه كتابش را اينگونه زيبا آغاز كرده است: خدايى را ستايش كنيم و پرستش، كه هستى و بودش را آلايش نيستى و نابودى نيست؛ پس يكتا و بىهمتا و زنده و دانا و بينا و شنوا و گوياست. بايسته گوهر پاکش را وابستگى و پيوستگى و آميختگى، شايسته و بجا نيست و پاکيزه بودش را، تيرگى و افسردگى و كشيدگى و اندازه و جاى و سوى و روزگار و پذيرش، روا، نه؛ كه درياى شاداب هستىاش را نه كرانه بود و نه پاياب.
حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبانهای فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشتهاند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهلبیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و بهصورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیدهاند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کردهاند؛ چنانکه در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. محمدصالح حائری مازندرانی میگوید: بس است در شکستن این طلسم مبطل السحر این جادو و نقض به مفهوم مناقصه و مضاده و مقابله و مفاهیم مراتب اعداد، بلکه مفهوم نفس تعدد و مفهوم کثرت که از منشأ متعدد و متکثر و متباین و متقابل برمىخیزد و در این کتاب در رفع این شبهات چیزى فروگزار نکردهاند - و أين العيان من البيان - به نظر حسین اصفهانی (عمادزاده) با توجه به تقریرات مازندرانی، مطالعه و تدریس این کتاب براى دانشکده معقول و طلاب و مبتدى و منتهی واجب است تا محصلین و مدرسین معقول هر دو از حقایق حال طبق کتاب و سنت و عقاید اهلبیت(ع) و فقها و محدثین و روات عالیقدر و متکلمین عظیمالشأن آگاه شوند و در هیچگونه خطرى یا توبیخى واقع نگردند و از تحصیل و تدریس علم معقول محروم نمانند و منویات فقهای عالیقدر و مراجع فتوى تأمین گردد.
بلبل نامه اثر شاعری است به نام علی گیلانی که مثنوی خود را در اواسط قرن دهم سروده است. داستان بلبل نامه ساده است. در فصل بهار شاعر به باغ میرود و میبیند که بلبل عاشق گل شده است و با او سخن میگوید و گل هم به او پاسخ میدهد. پس از این گفتگوها بلبل از گل ناامید میشود و با آمدن فصل خزان عمر گل و دوران عاشقی بلبل هم به سر میرسد. در این میانه هیچ حادثه ای رخ نمی دهد. در داخل داستان اصلی هم هیچ داستان فرعی نیامده است اما در ضمن سخنان بلبل و گل مضامین گوناگون مانند کوتاهی عمر گل پایان سرنوشت او و افتادن وی در آتش گلابگر، همنشینی او با خار، جور و جفای او با بلبل، درد و هجران عاشق، یعنی بلبل، و صبر و شکیبایی او و سرانجام ناامیدشدنش از معشوق فانی از زبان دو شخصیت داستان بیان شده است و هر یک از این مضامین گاه چندبار به صورتهای گوناگون تکرار شده است. دیدگاه شاعر نیز به طور کلی عرفانی و صوفیانه است. به مضامین عرفانی مانند عهد الست و وفای به آن، لزوم داشتن پیر و مرشد در سیر و سلوک، بی توجهی به دنیا و تعلقات دنیوی و دل بستن به معشوق حقیقی و سرانجام دیدن یا رویت معشوق با چشم دل در دنیا اشاره کرده است. در این مضامین و نکات البته مطلب تازه ای نیست و اساسا بلبل نامه گیلانی منظومه ای نیست که با منظومه های شاعران معروف زبان فارسی قابل قیاس باشد. ولی از این حیث که یک اثر زبان حالی است و خود حلقه ای است در زنجیره یک نوع ادبی فرعی که از قرن هشتم به بعد در تاریخ ادبیات فارسی پدید آمده است قابل اعتناست و به همین دلیل هم نگارنده به مطالعه و تصحیح و چاپ آن مبادرت ورزیده است.
«نشر دانش» نشریهای بود ادواری که هر دو ماه یک بار منتشر میشد. مطالب این نشریه غالبا مشتمل بر مقالهها و نقدهای کتاب و گزارشهایی از وضع کتاب و خبرها و فهرست کتابهای جدیدالطبع بود. همچنین در این نشریه مقالات و نقدهایی نیز منتشر میشد. این کتاب شامل هفده مقاله در شناخت حافظ از این نشریه است. عناوین برخی از نوشتارها بدین ترتیب است: اسلوب هنری حافظ و قرآن/ بهاءالدین خرمشاهی، حسن و ملاحت: بحثی در زیباییشناسی حافظ/ نصرالله پورجوادی، کلام و پیام حافظ/ احمد سمیعی، نظری به «کلام و پیام حافظ»/ حسینعلی هروی، سخنی از تصحیح جدید دیوان حافظ/ حسینعلی هروی، دل دردمند حافظ/ نصرالله پورجوادی، حافظشناسی: خودشناسی/ علیمحمد حقشناس، نامرادی در شناخت حافظ/ ماشاءالله آجودانی و ..... .