در این کتاب کوشیده شده تا با سفر به گوشههای پنهان و پرتوافکنی بر سایهروشنهای تاریخ و فرهنگ باستانی مازندران و گیلان بخشی از حقایق ناگفته بیان شود؛ بنابراین در این کتاب تاریخ به شیوه خطی روایت نشده است. در جستار نخست مازندران و گیلان در گذار به تاریخ بررسی شده و در جستار دوم به بررسی اقوام باستانی در شمال ایران پرداخته شده است. جستار سوم بحثی است درباره مازندران در آیینه اسطوره بودن. در دو جستار پایانی نیز به ولاشها و گشنسبشاهیان در تبرستان و سرچشمههای تاریخی موسیقی مازندران و گیلان پرداخته شده است.
ادبیات شفاهی ادبیاتی است که به دفتر نیامده و در سینه و یاد و حافظه هر ملتی وجود دارد. به گمان از زمانی که بشر برابر طبیعت قرار گرفت و خود را چیزی جز آن اما در آن دید ادبیات شفاهی پیدایی یافت. به عبارت دیگر ادبیات شفاهی از زمانی که انسان به گپ درآمد و زبان رابط او با جهان بیرونی و درونی اش شد، از مغز به مغز و از سینه به سینه، به امروز رسید. سرایندگان و گویندگان بیشتر و پیشتر گمنام بوده اند، و شک نیست که ادبیات شفاهی مثلا قصه حاصل تخیل و تمنییات گروهی است که گاه در تحت اوضاع و احوال همسان و گاه ناهمگون بزیسته اند...
نگارنده در ابتدای کتاب یادآور میشود که "موسیقی عامیانه ناظر بر وقایع مهم زندگی از جمله تولد تا مرگ است .این هنر بنابه مقتضیات زمان و مکان و موضوع فرق پیدا میکند و در واقع بیان احساسات پاک و صادقانه مردم است که در فرم و قالب مناسب با موضوع و فعالیت ارائه میشود .موسیقی عامیانه ایران در تمام اشکال خود سرشار از مضامین اسلامی است و این امر جزء ویژگیهای این هنر ساده و بی پیرایه نیز محسوب میشود ."وی در این کتاب نغمهها و سرودههای عامیانه را در قالب یازده موضوع که عمدتا نام و نشانی از مولای متقیان علی (ع) دارند گردآوری و بررسی نموده که عبارتاند از" :ترانههای کار"، "دامداری"، "اعتقادات و باورهای عامیانه در خصوص ابزار موسیقی"، "نغمات و دعاهای رمضان"، "موسیقی در آیینهای نوروزی"، "دوبیتیهای عامیانه"، "متلها یا قصه ترانههای عامیانه"، "لالاییها"، "نغمههای عروسی"، "نغمههای حماسی " و "ترانههای مذهبی ."در بخش انتهایی کتاب، "منابع و ماخذ "و "نمایه "فراهم آمده است .
جهانبینی حافظ اقیانوسی فراخ و پهناور است؛ هم ژرفای اندیشه مولوی را با خود دارد و هم جوشش بینش خیام را؛ هم خیزش پیکارجویانه شعر ناصر خسرو را به همراه دارد و هم زلالی اندیشه فردوسی را. به عبارت دیگر حافظ در گستره عرفان همانند مولوی و در آبخست ظلمانی زندگی، فیلسوف شکاک و دوراندیش چون خیام؛ در تازش به بیدادگران همانند ناصر خسرو است و در بیان غمنالههای بشری چون فردوسی. در این کتاب زندگی، زمانه، جهانبینی و زیباییشناسی اشعار حافظ تحلیل و بررسی شده است.