این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق یعنی «مبحث مقولات» است که پیوسته در کتابهای فلسفی و کلامی با عنوان «جواهر و اعراض» و در متون منطقی با عنوان «مقولات» مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است. این کتاب با ترجمهای از ارسطو و سپس تحقیقی درباره منطق ارسطو و بخشهای آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز شده و سپس به مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، میپردازد و پس از بحث مختصری درباره اینکه مقولات از کیست و ترجمه مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر کردهاند و معرفی 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو، وارد بحث در مقولات میشود.
کتابی که اکنون در معرض اظهار نظر دانشمندان صاحبنظر قرار میگیرد، در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب های فلسفی و کلامی، زیر عنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی زیر عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و ماخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح راجع به آن به نظر میرسد؛ اما در هیچکدام از کتابهای مهم فلسفه یا کلام یا منطق، این موضوع را به صورتی که در این کتاب ملاحظه میشود، مورد تحقیق و بررسی قرار ندادهاند. کتاب حاضر با ترجمهای از ارسطو و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخشهای آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز میشود. سپس به مباحث عمومی مربوط به مقولات میپردازد و این مباحث را مطرح میکند: ترجمۀ شارحان و مفسران قاطیغوریاس؛ و معرفی ۳۴ نفر از شارحان، مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب؛ فهرست جامع مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین؛ با نشان دادن موضع هر مطلب در تلخیص ابنرشد و منطق ارسطو؛ تفسیر مقولات و تعبیرهای مختلف آن؛ و … پس از ذکر مباحث عمومی مقولات، زیر عنوان مباحث مشترک جوهر و عرض، بررسی ماهیت جوهر و عرض و اقسام ترکیب جوهر و عرض مورد بحث قرار گرفته است.
مباحث معرفتشناسی، به ویژه به صورت تطبیقی از اهمیت بسیاری در فلسفه معاصر برخوردار است. فیلسوفان اسلامی با تقسیم چهارگانه ادراکات و اهمیت قائلشدن برای ادراکات عقلی، آنها را به سه دسته معقولات اولیه، معقولات ثانیه فلسفی و معقولات ثانیه منطقی تقسیم کردهاند. هر چند برخی از متفکران ما میان معقولات ثانیه منطقی و فلسفی تمایز قائل نشدهاند، اما برخی به این تمایز توجه کردهاند و در این میان حاج ملا هادی سبزواری سعی کرده، تعریف دقیقی از آنها ارائه دهد. تعاریف وی مورد نقد استاد مطهری قرار گرفته و ایشان با بیان سه اشکال و تحلیلی نو از مفاهیم عروض و اتصاف این نکته را مطرح کردهاند که مراد از عروض در معقولات ثانیه، وجود محمولی یا نفسی و مقصود از اتصاف، وجود رابط است. در فلسفه غرب نیر کانت، با تحلیلی که از قوهشناسایی ارائه میدهد و مقولات پیشین را مطرح میکند، شناخت واقعیات را در چارچوب این مفاهیم میسر میداند. از همین جاست که متفکرانی چون استاد مطهری با تحلیل مقولات کانتی بر او این ایراد را وارد میسازند که رابطه تطابقی ذهن را باعالم خارج قطع میکند و در نتیجه از ایدئالیسم سر در میآورد، نه رئالیسم.
کتابی که اکنون در معرض اظهار نظر دانشمندان صاحبنظر قرار میگیرد، در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب های فلسفی و کلامی، زیر عنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی زیر عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و ماخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح راجع به آن به نظر میرسد؛ اما در هیچکدام از کتابهای مهم فلسفه یا کلام یا منطق، این موضوع را به صورتی که در این کتاب ملاحظه میشود، مورد تحقیق و بررسی قرار ندادهاند. کتاب حاضر با ترجمهای از ارسطو و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخشهای آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز میشود. سپس به مباحث عمومی مربوط به مقولات میپردازد و این مباحث را مطرح میکند: ترجمۀ شارحان و مفسران قاطیغوریاس؛ و معرفی ۳۴ نفر از شارحان، مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب؛ فهرست جامع مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین؛ با نشان دادن موضع هر مطلب در تلخیص ابنرشد و منطق ارسطو؛ تفسیر مقولات و تعبیرهای مختلف آن؛ و … پس از ذکر مباحث عمومی مقولات، زیر عنوان مباحث مشترک جوهر و عرض، بررسی ماهیت جوهر و عرض و اقسام ترکیب جوهر و عرض مورد بحث قرار گرفته است.
نیما یوشیج پایهگذار شعر نو در ایران است. در این کتاب، استاد عبدالمحمد آیتی که خود از شمار ادیبان سرشناس و مترجمان پیشکسوت ایران هستند، منظومه معروف «مانلی» و 15 قطعه دیگر از نیما یوشیج را شرح داده و به توضیح معانی و اشارات و سبک و سیاق آنها پرداخته است.