اين كتاب به معرفي و شرح شاهنشاهي هخامنشي اختصاص دارد. به همين دليل، نخست مولف پيدايي و ظهور مادها و پارسها را توضيح ميدهد. در پي آن، منابع مرتبط با تاريخ پادشاهان هخامنشي را معرفي ميکند. آنگاه، به تفصيل شيوه حکمراني کوروش هخامنشي را با اشاره به کردارها و رفتارهاي وي بيان كرده، چگونگي غصب تخت پادشاهي هخامنشي به دست يکي از مغان و وقايع و رويدادهاي مرتبط با آن را تحت عنوان يک دهه بحران باز ميگويد. حکمراني داريوش و کشورگشاييهاي او، کينهورزي داريوش با آتنيها و چگونگي تقسيمات کشوري در سازمانهاي اداري هخامنشيان از ديگر مطالبي است که در پي ميآيد. لشکرکشي بزرگ خشايارشا با اشاره به سلطنت ديگر پادشاهان اين سلسله و فرجام آنها همچنين توصيف دربار شاهان هخامنشي و معرفي دين کهن ايرانيان از مباحثي است که در کتاب به تفصيل از آن سخن رفته است. بخشي از کتاب به معرفي کاخهاي هخامنشي و هنر و تمدن و فرهنگ ايرانيان آن روزگار، نيز گستره شاهنشاهي ايران در زمان حکومت پادشاهان هخامنشي اختصاص دارد.
ر این کتاب که از سوی "اداره کل میراث فرهنگی استان تهران "انتشار یافته تلاش شده جغرافیای تاریخی و محوطههای باستانی و بناهای تاریخی فرهنگی شهرستان "شمیران "(یکی از فرمانداریهای نه گانه تهران)، شامل "لواسان " و "رودبار قصران "به تفصیل و همراه با عکس معرفی گردد .ابتدای کتاب شامل اطلاعاتی است درباره موقعیت و اهمیت جغرافیایی شمیران، تقسیمات کشوری و فرمانداری شمیران، جغرافیای تاریخی و وجه تسمیه رودبار قصران داخل، کوهها و رودها و راههای رودبار قصران، اقوام ساکن در طبرستان قبل از مهاجرت آریاییها، تاریخ رودبار قصران از دوره آشوریها و مادها و هخامنشیان تا دوره قاجار (به ویژه دوره علویان آل بویه، غزنویان، اسماعیلیان، مرعشیان، چلاویان، جلالیان، تیموریان و آل کیا) .سپس آثار باستانی و تاریخی فرهنگی "دشت لار"، "لواسان بزرگ "و "رودبار قصران"، به ترتیب و تفکیک شهرها و روستاهای آنها معرفی شدهاند که عموما شامل محوطههای باستانی، قلعهها، امامزادهها، کاروانسراها، قبرستانها، رباطها، تپههای باستانی، مساجد و حسینیهها، حمامها، کاخها، مناظر طبیعی، باغها و سایر بناهای باستانی تاریخی است . در پایان کتاب فهرست منابع و فهرست محوطهها و بناهای تاریخی فرهنگی شمیران (لواسان و رودبار قصران)، همچنین نقشه موقعیت جغرافیایی آثار یاد شده (نقشه باستان شناسی) آمده است
جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.