هدف این مقال بازدیدی کوتاه از تاریخ شیوه های آبیاری معمول در سرزمین ترکستان است. میدانیم که فاتحان روسی در آن سرزمین به فنون زراعی برخوردند که قرنها متداول بوده و پیشینه باستانی داشته و بالطبع توجه خاورشناسان و باستان شناسان و همچنین مردان کار و عمل را نیز جلب کرده. شاید در این زمینه رابطه نزدیک میان امر بررسی گذشته آن سرزمین و کار بخاطر آینده آن، بیش از شئون دیگر محسوس بوده است. به هنگام بحث درباره طرحهای آبیاری، بارها مسائل مربوط به فرهنگ و تمدن گذشته فلان یا بهمان خطه ترکستان نیز طرح می شده. مع الوصف تالیفات خاورشناسان و باستان شناسان روسی درباره تاریخ گذشته و آثار باقیه آن، خوانندگان معدودی داشته و جز در موارد استثنائی، کارشناسان جغرافیایی طبیعی و فن آبیاری از وجود آنها بی اطلاع بوده اند و حتی جغرافی دانان سرشناس فرضیه هایی که با ضوابط و مدارک دقیق تاریخی متناقض بوده طرح می نمودند و مسائلی را که تاریخ حل کرده بوده باری دیگر پیش می کشیدند. در برخی موارد مولفان کتب مربوط به فن آبیاری خاورشناسان روسی را ملامت می کردند که به تالیف و آثار تاریخی – تالیفی که پژوهشهای مفصل به زبان روسی درباره آنها وجود داشته – بی اعتنا می باشند..

منابع مشابه بیشتر ...

661e8efb00522.jpg

جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان

علی محمد ساکی

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

65df4824df9c1.jpg

بلوچستان

سرزمینی که اکنون بلوچستان نام دارد به اسم «مکا» مشهور بوده که یونانی‌ها آن را «گدروزیا» نامیدند.در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این دو کلمه با کلمه «مکا» کلمه‌ای پدید آمد که به مرور زمان به «مکران» تبدیل شد. واژه بلوچستان نیز از زمانی اطلاق شد که بلوچ‌ها در آن سکونت کردند. بلوچ ها یكی از اقوام اصیل و شناحته شدة ایرانی هستند ، كه به زبان بلوچی ( كه از نزدیكترین خویشاوندان زبان فارسی است ) تكلم می كند و بیشترین جمعیت آنان در سه كشور ایران ، پاكستان و افغانستان بسر می برند .بیشترین جمعیت استان سیستان و بلوچستان را بلوچها تشكیل می دهند و بافت اجتماعی آن قبیله ای و طایفه ای است. همه اقوام ایرانی با توجه به اشتراكات فرهنگی دارای خصلت های اجتماعی مشابهی هستند . اما در عین حال بخاطر تأثیر پذیری از شرایط خاص محیطی و قومی خود تفاوتهایی نیز در خصلتها، باورها و آداب و رسوم آنها مشاهده می شود كه ویژگی های خاص هر قومی را تشكیل می‌دهد .