تحقیق درباره تاریخ ایران پیش از اسلام و در بدو ورود آن با مشکل اساسی کمبود منابع روبرو است و همین منابع محدود نیز نگاهی صرفا روایی دارند. در میان آثاری که به بررسی موضوع مذکور میپردازند کتاب «جنبشهای دینی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری» نوشته دکتر غلامحسین صدیقی از کتب تحلیلی است که نگاهی جامعهشناختی به فضای دینی پیش و پس از اسلام در ایران را با محور جنبشهای دینی بر اساس تحقیقی تاریخی ارائه میکند.
جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.
محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.
نویسنده درباره علت تالیف کتاب این گونه می گوید: "نگارنده در سال 1332 هجری شمسی فهرستی از نام برخی از آثار علمی نثر فارسی که تا پایان قرن پنجم نوشته شده در مقدمۀ کتاب قراضۀ طبیعیات به مناسبت ارتباط موضوع آن کتاب با امور و مسائل علمی و بیان توجه ایرانیان در قرنهای ابتدائی دورۀ اسلامی به تصنیف این نوع کتابها ترتیب داده منتشر ساخت و بعضی از آثار ادبی و تاریخی و دیوانی را چون از موضوع متن کتاب دور دید در حواشی ذکر کرد پس از آن تاریخ چون ادامۀ این مطالعه را در مبحث جامعه شناسی فرهنگی و فکری ایران سودمند می دانست هر جا اثری از این نوع نوشته ها دید و خواند نام آن را ثبت کرد اکنون قسمتی از آن یادداشتهای بی مقدار را که شامل بر ذکر بعضی از نوشته های تاریخی و ادبی و دیوانی و دینی و علمی تا پایان قرن چهارم است و به بعضی از آنها تا این وقت توجهی نشده به عنوان سپاسگزاری به نام فقید ادب عبدالعظیم قریب که تلمذ تحریرت گرانقدر او بوده است مصدر ساخته به ستایشگران آن استاد ارجمند تقدیم می نماید."
این کتابچه دربرگیرنده پیشنهاد دکتر غلامحسین صدیقی است که در کمیسیون مخصوص تهیه مقدمات انعقاد جشن هزاره ابن سینا به تصویب رسیده است.