(از مجموعۀ 2 جلدی)جلد دوم از کتاب "نگاهی به آذربایجان غربی "که حاوی اطلاعاتی درباره جنبههای مختلف تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی این استان است، در برگیرنده بخشهای هشتم تا دوازدهم است .که این مطالب را شامل میشود8 : عشیرهها و طایفههای آذربایجان غربی (نام و مشخصات و تیرههای ایلها و عشایر شهرستانهای خوی، ماکو، اورمیه، نقده و پیرانشهر، میاندوآب، مهاباد و سردشت، همراه با اطلاعاتی درباره وجه تسمیه، جمعیت، سردسیر و گرمسیر، سازمان ایلی، ویژگیهای قومی، پوشاک و خوراک، صنایع دستی، آداب و رسوم و آیینها) 9 ناموران آذربایجان غربی (شامل علما و مشایخ، نویسندگان و مترجمان، اطبا، موسیقیدانان، نقاشان و خطاطان، سرداران و رجال، شعرا)، 10 شاخصهای اجتماعی آذربایجان غربی (نژاد، زبان، دین، ویژگیهای قومی، اخلاق و آیینها و آداب و رسوم(...، 11 اقتصاد آذربایجان غربی (کشاورزی و دامداری، صنایع، معادن، راهها و بازرگانی)، 12 شهرستانهای آذربایجان غربی (شامل اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، حدود، وسعت، ناهمواریها، رودها، آب و هوا، وجه تسمیه، سابقه تاریخی، جمیعت، اقتصاد و توابع شهرستانهای اورمیه، پیرانشهر، خوی، سردشت، سلماس، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده .بخش پایانی کتاب شامل فهرست اعلام و منابع است .
این مجموعه مشتمل است بر معرفی شاعران، نویسندگان، عالمان، عارفان، خوشنویسان و دست اندر کاران موسیقی در استان آذربایجان غربی در دوره معاصر .در کتاب نمونهای از اشعار شاعران به ترکی یا فارسی درج گردیده است ;همچنین علاوه بر ذکر احوال و آثار، پارهای از مختصات شعری و دیدگاههای اشخاص نیز به اجمال بررسی شده است .
در پژوهش حاضر کوشیده شده ضمن بررسی تاریخی تحولات اجتماعی مانند نقش مذهب و چگونگی حرکتهای مذهبی سیاسی، تغییرات تشکیلات اداری در چارچوب رویدادهای سیاسی و اقتصادی ایران عصر قاجار معرفی و ارزیابی شود. افزون بر آن مباحث تنظیمات و قوانین در دوران قاجار تاسیس انجمنها و احزاب و گسترش آنها از جمله موارد قابل توجه در بررسی حاضر است. در آغاز کتاب منابع این اثر و محتوای آنها معرفی شده است. روند گسترش تاریخی قاجار، حکومتهای عصر قاجار، ساختار حکومت در دوران قاجار (نظام و تشکیلات اداری حکومت، و تقسیمات کشوری و اداری)، سازمان لشکری در دوران قاجار، سیاست مذهبی در عصر قاجار، طبقات و سلسله مراتب اجتماعی در عصر قاجار، تنظیمات و قوانین در دوران قاجار، سیاستهای فرهنگی در عصر قاجار، روابط خارجی ایران در دوران قاجار، امتیازها و قراردادهایی که از جانب اتباع و یا دولتهای بیگانه با ایران منعقد شده است، جنبشهای اجتماعی ایران در عصر قاجار، و گسترش گروهها و احزاب سیاسی در عصر قاجار.
هدف از تألیف این کتاب، شناساندن نام آوران و افتخار آفرینان سیستان از روی بیطرفی و بر پایه مآخذ و منابع معتبر تاریخی است. این سرزمین از گذشته های دور تا به امروز، خاستگاه صدها سیاست پیشه، سردار، دانشمند، شاعر، عارف و… بوده است. بعنوان نمونه می توان از یعقوب لیث، امیر حمزه، فرخی سیستانی، ابو سعید سجزی و… نام برد که بعضی از آنان شهرتی جهانی هم دارند. از آنجا که فراهم آوردن نام و نشان همه بزرگان سیستانی امکان پذیر نیست، کتاب حاضر مجموعه ای است مشتمل بر زندگینامه گروهی از آنان؛ و نیز معرف اوضاع اجتماعی، سیاسی و روابط ارباب حکومت با مردم آن دیار.
در مجموعه حاضر اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، وجه تسمیه و پیشینه تاریخی 241 شهر ایران گردآوری شده است .در ابتدای کتاب، مطالبی درباره جایگاه جغرافیایی، ناهمواری ها، آب و هوا، پوشش گیاهی و زندگی جانوری سرزمین ایران، همچنین خاستگاه ایرانیان، نام ایران و پیشینه تاریخی این مرز و بوم آمده است .کتاب با عکس هایی از آثار تاریخی و مراکز دیدنی شهرهای شرح شده، همراه است.