کتابخانه مجازی ادبیات

از شرح حال شاعر بزرگ تبریز حکیم قطران به علت بعد زمان و نبودن مدارک کافی اطلاع صحیحی در دست نداریم. از طرفی تاریخ آذربایجان هم از اوائل شیوع اسلام تا قرن سوم و چهارم هجری به قدری تاریک است که به هیچ وجه از سلاطین و حکمدارانی که در آن دوره در این سرزمین فرمانروایی داشته اند خبر مضبوطی در دست نیست که بتوانیم با مراجعه به آن تواریخ کمکی به روشن کردن شرح حال این شاعر بنمائیم. قطران از قصیده سرایان درجه اول فارسی است و بیشتر طرز شعرای خراسان را بکار برده اشعار او در زمان دولتشاه معروف بوده است قصائدش متین است و در فنون لفظی تجنیس و ترصیع و ذوقافیتین بکار برده و قصاید مصنوعه در تمثیل همین فنون ساخته نیز در وصف وقایع و فصول و مناظر استادی نشان داده است و از رشته های حکمت نیز ؟آگاه بوده که غالب نویسندگان او را حکیم می نویسند و بعضی او را امام الشعرا و فخرالشعرا نوشته اند و اشعار او در زمان خود در شهرهای عراق و خراسان اشتهار داشته و او را باستادی شناخته و نظیر فرخی می دانسته اند...

مجموعه حاضر اشعار دکتر فرامرز نوریانی متخلص به "مظلوم" است که در سال 1312 چشم به جهان گشود و تحت تعلیم و تربیت مادری روشنفکر و پدری آزاده پرورش یافت. در سال 1338 موفق به دریافت دکترای پزشکی از دانشکده پزشکی اصفهان شد و در سال 1350 دکترای اعصاب و روان را از دانشکده پزشکی تهران کسب نمود. ایشان در سن 60 سالگی دار فانی را وداع گفت.

ادبيات تعليمي يکي از شاخه‌هاي مهم و کهن ادب فارسي است مضامين تعليمي از ديرباز در داستان‌ها که همواره از نيازهاي ذهني و عاطفي بشر بود، راه يافت و ايرانيان به جنبه تعليمي آن توجه کرده‌اند. حکايت‌پردازي نيز از شيوه‌هاي داستان‌پردازي است که در قرون چهارم با مضامين اندرزي در مثنوي‌هايي چون کليله و دمنه به کار رفته است. در قرن پنجم ه.ق حديقه سنايي نخستين منظومه عرفاني است که با هدف تعليم مباحث عرفاني، ديني و اخلاقي سروده شد و از حکايت‌هاي تمثيلي در بيان مفاهيم استفاده کرد. پس از او عطار اين شيوه را گسترش داد و مولانا آن را به کمال رساند. اميرخسرو دهلوي نيز در قرن هشتم، در تاسي از نظامي، نظيره مطلع‌الانوار را به شيوه مخزن‌الاسرار سرود. در همه اين مثنوي‌ها براي تبيين و تاکيد بر مضامين عرفاني ـ اخلاقي، از حکايت استفاده شده است. حکايت‌ها با توجه به جنبه تعليمي از کارکردهاي متفاوتي برخوردارند لذا هدف از اين پژوهش آن بوده است تا معلوم گردد، حکايت‌هاي تعليمي در مطلع‌الانوار، از چه اهدافي برخوردارند و اميرخسرو با چه کارکردهايي به تبيين و آموزش تعاليم اخلاقي، مذهبي و عرفاني خويش پرداخته است. در اين پژوهش، با شيوه تحليلي ـ توصيفي مجموع بيست حکايت تعليمي در مثنوي اخلاقي مطلع‌الانوار، از جهت محتوايي مورد بررسي قرارگرفته است و در نهايت اين نتيجه به دست آمد که اميرخسرو دهلوي در حکايت‌هايش از کارکردهاي متنوعي از جمله اقناع و اثبات، تصويرسازي و ادراک، عبرت‌پذيري، تسهيل مباحث پيچيده، آشنايي‌زدايي، تحول و جز آن در جهت تبيين مسائل اخلاقي، آداب شرعي و عرفاني استفاده کرده است.