در اين مقاله سعي بر آن بوده است تا به طور موجز به موارد زير اشاره شود: 1. آثار ادبيات کهن ايران همچون هزار و يک شب و هزار و يک روز و تأثيرات آنها بر ادبيات اروپا؛ 2. نحوه شکلگيري و توسعه روابط بين غرب و شرق و شرح عوامل مؤثر در ايجاد اين ارتباط؛ 3. تبادل فرهنگها و تلاقي بين ادبيات غرب و شرق و چگونگي تأثيرپذيري از ادبيات خاورزمين؛ 4. معرفي نويسندگان و آثار ايشان در عصر ويکتوريا (سده نوزدهم)، که متأثر از ادبيات شرق است.
در میان مستشرقین بزرگ اروپا کسانی که بیش از همه منت بر ایران دارد پرفسور ادوارد براون مستشرق معروف انگلیسی است و در ایران کمتر کسی است که خواندن و نوشتن بداند و نام او را نشنیده باشد. ایشان تالیفات بسیاری برای شناسانیدن ایران و تاریخ ادبیات ایران به زبان انگلیسی دارد. مجلد اول کتاب تاریخ ادبیات ایران شامل ادبیات ایران از قدیم ترین زمان پیش از اسلام تا عصر فردوسی است و اهمیت کتاب از آنست که جامع ترین و مفیدترین کتابیست که تاکنون در این فن به زبانهای اروپایی انتشار یافته و حتی هنوز نظیر آن و شاید پست تر از آن هم کتابی به زبان فارسی چاپ نشده است ...
کسانی که در ادب فارسی از روی صدق و تانی و نه از سر هوی و تمنی، تاملی مستمر و بی وقفه به منظور کشف اصول و موازین حاکم بر ادب و فرهنگ ایران داشته اند، نیک می دانند که از جمله مظاهر توانایی شگفت آور سخن سرایان بزرگ و افسونگر فارسی زبان، آنست که با قدرت استفاده از قانون تجرید و تعمیم ذهن خلاق و آفرینشگر خویش، بخوبی توانسته اند با رویت مناظر در صحنه حیات و اندیشه در کار روزگار و ژرفکاوی در پدیده های گیتی و ترکیب آن ها با یادها و خاطره ها و خوانده ها و شنیده ها و در یک کلام دانسته ها آمیزه ای از عبرت و حکمت پرداخته و با عرضه دستاوردهای تامل و تجربه در قالب سخنان منظوم و منثور خوانندگان آثار خویش را از چشمه سار زلال ذوق سلیم خود سیراب ساخته و قریحه جمال پرست آن ها را نوازش داده، آدمیان را از زادگان طبع جویای کمال خویش برخوردار و کامیاب گردانند...
نویسنده در این کتاب چرایی و چگونگی پیدایش و گسترش مجموعههای نسخ خطی اسلامی را در غرب بررسی کرده و نشان داده که وجود هر مجموعه از نسخ خطی در این کشورها، بازتابی است از رویکردی مشخص به جهان اسلام و روشنگر انگیزههایی است که الهامبخش گردآورندگان آنها بوده است. در این کتاب مجموعههای مخطوطات اسلامی در ده کشور ایرلند، بریتانیا، دانمارک، آلمان، فرانسه، هلند، ایتالیا، اسپانیا، کانادا و ایالات متحده آمریکا بررسی و در قالب هشت فصل ارائه شده است.
کلیله و دمنه از باارزشترین کتب تاریخ بشریت است که از دیرباز تاکنون توجه مردم با فرهنگهای گوناگون را به خود جلب کرده است. اصل آن هندی و به زبان سانسکریت بوده است. این کتاب از آن دست آثاری است که مختص و محدود به ملتی خاص نیست و متناسب با فرهنگ و زبان هر قوم ترجمه شده است و مترجمان در آن دخل و تصرفهایی انجام دادهاند. محمدجعفر محجوب کتاب کلیله و دمنه را یر منشا پیدایش ادبیات تطبیقی میداند. ترجمه ابوالمعالی نیز که از روی ترجمه ابن مقفع صورت گرفته است محور پژوهشهای محققان و دانشجویان رشتههای گوناگون شده است. پژوهش حاضر نیز در این زمینه به بررسی فنون بلاغی در این دو کتاب ارزشمند میپردازد و شگردهای علم بیان را در آن دو مورد ارزیابی قرار میدهد.