نظامی گنجوی به عنوان برجستهترین سراینده مثنویهای بزمی در قرن ششم متفاوت از متقدمان و معاصران، همه سعی و کوشش خود را به کار میگیرد تا از مفاهیم مرسوم و متداول عصر خود پا را فراتر نهد و با رویکردی جدید به شعر، روح انسانگرایی را در آثار خود تثبیت کند و ترویج دهد. نظامی با توسع و تعمیق این مفهوم در آثار خود، هرگز از دو مقوله قومیت و دیانت غافل نبوده است. لذا سرزمینی را به تصویر میکشد که مردم آن فراتر از دو مفهوم فوق؛ به انسانیت بیشتر اهمیت میدهند. به همین دلیل، در جستجوی آرمان شهر خود از دروازههای شرع در مخزن الاسرار آغاز مینماید و در تبیین مفاهیم فلسفی و حکمی تا اسکندر نامه به پیش میرود. با این وصف، میتوان نظامی را به عنوان سخنگوی ایران انسانی معرفی نمود.
«سیاست» ارسطو درباره خانواده و تدبیر منزل و بندگی و مالکیت و زناشویی، نظریات افلاطون و نقد حکومتهای اسپارت و کرت و کارتاژ، قانون اساسی و مسائل مربوط به آن، انواع گوناگون دموکراسی، الیگارشی، جمهوری یا حکومت حدوسط میان آن دو، علل انقلابات در حکومتها، روش تشکیل دموکراسیها، الیگارشیها و روش پایدارداشتن آنها و درباره حکومت کمال مطلوب بحث میکند. مباحث کتاب بر مبنای روش استقرایی است و ارسطو به تاریخ و اوضاع و احوال و طرز حکومت کشورهای مجاور یعنی به واقعیات نظر دارد و تنها به دنبال مدینه فاضله نیست.
مؤلف در این کتاب میخواهد نشان دهد در عصر رنسانس اسلامی، شکوفایی فرهنگی جهان اسلام در دوران حکومت روشناندیش آل بویه، کوششی آگاهانه برای جذب و انتقال میراث فکری یونان باستان وجود داشت.
مقوله رويا به عنوان جزئي از زندگي روحي و معنوي آدمي، ذهن او را همواره به خود مشغول داشته است. اين موضوع در شاهنامه نيز از جايگاه ويژهاي برخوردار است. با توجه به اهميتي که روياها در پيشبرد داستانهاي شاهنامه و اهداف متعالي تربيتي و ديني و اخلاقي فردوسي دارد، اين پژوهش با رويکرد تحليلي به طبقهبندي روياهاي شاهنامه از نظر ساختاري و محتوايي ميپردازد و نقش آنها را در روند شکلگيري داستانها مورد توجه قرار ميدهد. ابتدا روياها بر اساس نحوه القا به شخصيتها، به دو گروه مستقيم و غيرمستقيم، تقسيم ميشود و سپس از نظر ساختاري در سه حوزه منشا، چهره و نتيجه خواب مورد بررسي قرار ميگيرد. از نظر منشا رويا به ايراني و انيراني، در بخش چهره خواب، به صريح و کاملا نمادين و نيمه نمادين و در بخش نتيجه خواب به اثرهاي رواني و رفتاري تقسيم ميشوند.
نظامی گنجوی به عنوان برجستهترین سراینده مثنویهای بزمی در قرن ششم متفاوت از متقدمان و معاصران، همه سعی و کوشش خود را به کار میگیرد تا از مفاهیم مرسوم عصر خود پا را فراتر نهد و با یک رویکرد جدید به شعر، روح انسانگرایی را در آثار خود تثبیت کند و ترویج دهد. نظامی با توسع و تعمیق این مفهوم در آثار خود هرگز از دو مقوله قومیت و دیانت غافل نبوده است. لذا سرزمینی را به تصویر میکشد که مردم آن فراتر از دو مفهوم فوق، به انسانیت بیشتر اهمیت میدهند، به همین دلیل در جستجوی آرمان شهر خود از دروازههای شرع در مخزنالاسرار آغاز مینماید و در تبیین مفاهیم فلسفی و حکمی تا اسکندرنامه به پیش میرود. مع الوصف میتوان نظامی را به عنوان سخنگوی ایران انسانی معرفی نمود.