کتاب فُصوص یا فُصوصالحِکَم اثر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است. فُصوص جمع واژه «فَص» به معنای نگین است و فصوصالحکم نگینهای حکمت معنا میدهد. این كتاب به بحث درباره موضوعاتی چون جهان قبل از آفرینش، علت آفرینش، مراتب وجود، حضرات خمس(تنزیلات حق)، مفاتیح غیب، جنات حق، مرتبه یا مرتبه طبیعت كلیه، انسان كلمه قلب دل، و اعیان ثابته اختصاص دارد. و اما مصحح؛ ابوالفتح محمد بن محمد بن محمود حافظی بخاری، ملقب به پارسا، در حدود ۷۵۶ه.ق. در خاندانی که از ائمه و بزرگان بخارا بودند، به دنیا آمد. وی در ۲۴ ذیحجه ۸۲۲ ه.ق. در مدینه درگذشت. یکی از شروح مهم فصوص الحکم ابن عربی، شرح فصوص الحکم خواجه پارسا است. این شرح از امتیازات ویژهای نسبت به شروح دیگر فصوص، از جمله نثر روان و شرح معضلات متن فصوص و استفاده از کتب دیگر ابن عربی، برخوردار میباشد. ازجمله ویژگی های شرح محمد پارسا، این است كه ضمن نگهداری اصالت گفتار ابنعربی، به شرح مشكلات كتاب پرداخته و برخلاف بسیاری از شارحان دیگر، از تطویل و اطناب پرهیز كرده است. جلیل مسگرنژاد، مصحح شرح خواجه محمد پارسا، در مقدمه ی مفصل و سودمند خود به موضوعاتی چون شارح نخستین فصولالحكم، شروح معتبر فارسی بر این كتاب، شرح زندگی و آثار خواجه محمد پارسا و ویژگی های شرح وی پرداخته است و همچنین جدولی تطبیقی از شرح محمد پارسا با شرح مویدالدین جندی(شارح اول این كتاب) ارائه كرده است. در تصحیح این شرح از بیش از 5 نسخه استفاده شده كه تاریخ كتابت نسخه اساس شوال 823ه.ق.(یعنی ده ماه پس از وفات محمد پارسا) است. مصحح كلیه موارد اختلاف بین نسخهها را به صورت نسخه بدل در پانوشت هر صفحه در اختیار گذاشته است. حدود 150 صفحه از این كتاب به فهرست های راهنمای گوناگون، آیات، احادیث، اصطلاحات، اعلام(رجال، كتب، اماكن)، فرق(ملل و نحل)، جملات حكمی و امثال، اشعار عربی و اشعار فارسی ا ختصاص دارد. این کتاب به کوشش دکتر جلیل مسگرنژاد در سال 1366 توسط مرکز نشر دانشگاهی در تهران و در 4000 شمارگان منتشر شده است.
در دوران پیروزی انقلاب اسلامی ایران این توفیق را یافته ایم که شهرداران و مسئولان خدمات به مردم، در کلیه سطوح لشکری و کشوری فراتر از وظایف عادی خود، گامهایی در راه اعتلای فرهنگ و اندیشه جامعه بر می دارند و با تلاشهای مناسب علمی و هنری، ایران را در جهان و در مقابل تاریخ سرافراز می کنند. امروز شایسته آن است که در روند تفکرات اسلامی و انقلابی ایران انسانهای لایق و برجسته تاریخ این مرز و بوم را به نسل خودمان و به جهانیان بشناسانیم و با برگزاری یادبودها و نوشتن مقاله و تهیه فیلمها بدین وسیله توطئه های امپریالیسم را در رابطه با محو فرهنگ جهان سوم خنثی نماییم؛ این خود انقلابی است در مسیر انقلاب اسلامی ایران......موضوع کتاب حاضر رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر است که شامل رجال فقه و حدیث و تفسیر، رجال حکمت و فلسفه و عرفان و تصوف است و توسط سیدمحمدباقر کتابی تالیف شده است.
کتاب حاضر تالیف امیرکمال الدین حسین بن مولانا شهاب الدین اسمعیل طبسی گازرگاهی هروی از عارفان و صوفیان و شاعران درجه دوم قرن نهم هجری قمری است که به غلط تالیف آن را به سلطان حسین بایقرا فرمانروای هنرپرور تیموری نسبت داده اند، الا اینکه یا مولف در تالیف آن سفارش و سلیقه خاص سلطان حسین را مدّنظر داشته و آن را به نام وی پرداخته و یا اینکه دیگران تالیف آن را به خطا به سلطان حسین نسبت داده اند. مجالس العشاق را نمی توان از جهت تاریخ مورد بررسی قرار داد و بر آن ارزش و اعتباری قائل شد تنها وجهی که می شود بر آن داد این است که نویسنده سعی کرده ضمن سود بردن از شایعات سائره در باب آثار ادبی ادبا و شعرا، چاشنی زیباشناختی را بر آن بیفزاید، لذا مجالس العشاق نوعی تفسیر ادبی است، و چون از منظر فلسفی – زیباشناختی به مسئله عشق می نگرد، عجیب نیست که پا از محدوده شریعت مرسوم فراتر بگذارد و در نتیجه حتی بعضی پیغمبران و معصومین را هم جزء قهرمانان داستان خود قرار بدهد...
ملاعبدالرزاق بن علی بن حسین لاهیجی از اساتید بزرگ فلسفه و حکمت و کلام دوره صفویه و یکی از شعرای توانای این دوره میباشد. او نهتنها در کلام و عرفان و تحقیقات در حکمت مشاء سرآمد بود و قدر و منزلتش ناشناخته مانده، بلکه ارج و منزلت او در هنر شعر و شاعری و قدرت بیان او در لطایف اندیشههای انسانی نیز نادیده یا ناشناخته مانده است. ویژگی عمده او در بیان رسای قصایدی است که بوی و رنگ تغزل را داراست و او با مهارت و استادی خاص چنان بر الفاظ و معانی مسلط است که به راحتی سخن گفتن، شعر میسراید. این کتاب دربرگیرنده دیوان اشعار اوست که بعد از مقدمه مفصل مصحح درباره زندگی و دوره زندگانی فیاض، در قالبهای غزلیات، قصاید، مقطعات، ترکیبات، ترجیعبند، مثنویها، رباعیات و استدراک آورده شده است.
قرن چهارم و دو دهه اول از قرن پنجم (زمان حیات فردوسی)، یکی از درخشانترین و پراهمیتترین ادوار تاریخی و فرهنگی ایران است. در این دوره است که از یک سو، تلاشهای علمی و فرهنگی، که از آغاز قرن دوم و در طول قرن سوم در چهان اسلام به زبان عربی (زبان رسمی و تبلیغی اسلام) شروع شده و به اوج خود رسیده بود، وارد سرزمین ایران میشود و از نیمه دوم قرن چهارم جلوههای تابناکی را در ادب و تاریخ و فرهنگ به زبان فارسی آغاز میکند این شروع در دهههای آخر قرن چهارم و آغاز قرن پنجم به اوج اعتلای خود دست مییابد. این حرکت سنجیده، ابتدا با ترجمه تفاسیر قرآن کریم به زبان فارسی شروع میشود. دوشادوش آن تاریخ و سایر آثار علمی و فرهنگی، از طب و نجوم و ریاضیات و جغرافیا و حکمت و تصوف ... به صورت ترجمه یا تألیف به زبان فارسی انجام میگیرد.