مثنوی مصیبت‌نامه در چهل مقاله و در ساختاری منسجم و سامانمند دیدگاه‌ها و تجارب عرفانی عطار را به وضوح نمایان می‌سازد. اصالت مصیبت‌نامه عطار به سبب تجارب جدید و پویایی است که عطار به واسطه آن، هم حرکت صعودی و تدریجی مراحل سلوک را بیان کرده و هم رشته و پیوند دیالکتیکی این مراحل را بازگو نموده است. آن چه در کل ساختار این مثنوی اهمیت دارد، ترکیب جریان‌های فکری متعدد در اندیشه عطار و تأویل ادراکات عرفانی او از این جریان‌هاست. عطار خط سیر این اندیشه‌ها را در عرفان و ادب فارسی که مبانی آن پیش‌تر توسط سنایی پی‌ریزی شده بود، بر مبنای سفرهای روحانی در عالم جان تبیین می‌کند. ما در توصیفی که درباره طرح کلی و تأویل ادراکات عرفانی عطار در این منظومه به دست می‌دهیم، نشان داده‌ایم که شیوه تأویل او در این منظومه به او امکان می‌دهد که در حین ترکیب منسجم و سامانمند عناصر دینی و عرفانی و فلسفی، متوجه مفاهیم باطنی و تسلسل و توالی منطقی آنها نیز هست.

منابع مشابه بیشتر ...

63ea3ca3bb280.jpg

تفسیر حدائق الحقائق (قسمت سوره یوسف)

معین الدین فراهی هروی مشهور به ملامسکین

مؤلف، با استفاده از مراجع و مآخذ مختلف ادبی و عرفانی فارسی و مطالعه حضرت یوسف و زلیخاهای منثور و منظوم کتاب را به رشته تحریر درآورده است. پاره‌ای از مطالب کتاب بدین قرار است: ۱. بیان عرفانی در مورد حسن و جمال یوسف علیه‌السّلام و مقایسه آن با حضرت رسول : مؤلف، در ذیل این عنوان، در لطیفه‌ای، یوسف را صدیق و محمد را محبوب می‌خواند و می‌گوید: پرده از جمال یوسف برداشتند تا همه کس او را آشکار ببینند، ولی پرده از جمال محمدی برنداشتند، چرا که محبوب بود و محبوب را شرط باشد در پرده نگاه داشتن... ۲. بیان آنکه حضرت رسول خود را نمکین خواند: اگر در دیگ دل تو دوستی حق تعالی و دوستی همه پیغمبران علیه‌السّلام باشد، تا نمک محبت محمدی علیه الصلوات الابدی در آن دل نبود، شرف قبول الهی جل جلاله درنیاید... ۳. در بیان معنی غفلت : غفلت بر سه گونه است: مذموم، محمود و غیر مذموم و محمود. آن غفلت که مذموم است، غفلت از یاد حق تعالی است و آن غفلت که محمود است، غفلت از بدی است و آنکه غیر مذموم و محمود است، آن است که در این آیه بیان فرمود: «ان کنت من قبله لمن الغافلین» ؛ یعنی‌ ای محمد من قصه می‌کنم به واسطه وحی خویش به تو این سوره یوسف را و به درستی که بودی پیش از این از جمله کسانی که مطلع نیستند، بر قصه یوسف، پس مراد از غفلت این جا نادانستن از مضمون این حکایت است و... ۴. مقدمه معاملات بنده: معاملات بنده از چهار وجه بیرون نیست؛ معامله با خلق ، معامله با دین (دنیا)، معامله با مولی و معامله با نفس . معامله با خلق، به مایه خلق و معامله با دنیا به سرمایه زهد و معامله با مولی تعالی، به راس المال شکر و معامله با نفس به دست مایه صبر است... ۵. در بیان نفس مکاره و سحاره و مطمئنه و اماره . ۶. در بیان مراتب بلا و محنت : متحملان بار بلا سه فرقه‌اند: بعضی، بلا می‌کشند و می‌نالند؛ اینها جزوعانند و بعضی دیگر بلا می‌کشند و می‌نازند و اینها صبورانند و سبب نازیدن ایشان آن است که در کشیدن بار بلا مشاهده مبلی کنند و فرقه سوم، آن است که بلا می‌کشند، ولی نه می‌نالند و نه می‌نازند و اینها صابرانند ...

603b965dcfa15.jpg

وقایع الایام در احوال محرم الحرام

ملاعلی آقا واعظ تبریزی خیابانی

موضوع کتاب وقایع الایام در احوال محرم الحرام، مشتمل بر اخبار صحیحه و ذکر مصائب امام الهادی حضرت سید الشهدا (ع) است که در سال 1387 قمری توسط کتابفروشی قرشی چاپ شده است

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

588e59120e100.PNG

فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه سلیمانیه

بهمن نزهت

در مطالعات نسخه‌شناسی، بی‌شک تدوین علمی و روشمند فهرست‌های نسخ خطی بر اطلاعات کتاب‌شناختی ما می‌افزاید و موجب غنی‌تر شدن اطلاعات نسخه‌شناسی می‌شود. در مراکز مهم فرهنگ و تمدن اسلامی به این منابع بسیار مهم و ارزشمند علمی هماره توجه شده و در این باب تألیفات متعدد صورت گرفته است. یکی از این مراکز مهم فرهنگی کتابخانه‌های کشور ترکیه است که از جمله نسخه‌های خطی فارسی در رشته‌های متعدد معارف اسلامی در آن محفوظ مانده و فهرست‌هایی روشمند برای آنها تهیه شده است.

کلیات/فهارس
مقاله
582f331f43f92.PNG

نظريه «عشق» در متون كهن عرفاني (بر اساس آثار ديلمي، غزالي و روزبهان)

بهمن نزهت

عشق يا محبت، نشانه‌اي بسيار بديهي و کيلد معنايي در متون عرفاني است و در هرگونه تحليل روان‌شناختي و نشانه‌شناختي متون عرفاني بايد به اين واژه که نسبت انساني و الهي دارد توجه کرد. در تاريخ عرفان و تصوف اسلامي، واژه عشق در طرح تقريبا منسجم و نظام يافته‌اي سير و تطور متعالي و رو به کمال داشته است. در سراسر اين تحول و تطور، ما شاهد تبيين و تشريح روان‌شناختي و فلسفي ماهيت عشق هستيم که مبتني بر شهود و مکاشفات دروني صوفيه و سرشار از انديشه‌هاي غني و احساسات و عواطف شورانگيز عرفاني است. ما در اين مقال، ضمن معرفي کتاب «عطف الألف المألوف علي اللام المعطوف» ابوالحسن ديلمي (ف.391 ه.ق) که نخستين اثر مستقل و رساله‌اي تقريبا مفصل در باب سير تاريخي و تجزيه و تحليل روان‌شناختي و فلسفي «عشق» در عرفان و تصوف اسلامي است از تاثير اين کتاب بر آثار بعد از خود نظير «سوانح العشاق» احمد غزالي (ف.520 ه.ق) و «عبهر العاشقين» روزبهان بقلي شيرازي (ف.606 ه.ق) نيز سخن خواهيم گفت.

پژوهش‌ها/پژوهش‌های عرفانی
مقاله