کشف و شهود همچون بنیان شناختهای عرفانی به شمار میرود. عارفان از رهگذر کشف، رویارویی بیواسطه با حقیقت را تجربه میکنند؛ از همین رو پرداختن به گونههای کشف و اندازه توان معرفتی هر یک، همواره در کانون تأملهای عارفانه بوده است. جلالالدین محمد مولوی به مثابه عارفی اندیشهمند، بر پایه آموزههای نظری صوفیانه به تبیین ادبی گونههای کشف در مثنوی پرداخته و به آراستگی به گونهها، پیامدها و زمینههای هر یک توجه نشان داده است. به طور کلی عارفان از دو گونه کشف (صوری و معنوی) سخن گفتهاند. این نوشتار با هدف تبیین «گونههای کشف صوری در مثنوی» و با الهام گرفتن از دستهبندی قیصری در مقدمۀ شرح فصوصالحکم سامان یافته است. مثنوی افزون بر دربرداشتن همه گونههای کشف صوری (به جز کشف لمسی) با دادهها و آموزههای جزیی بسیاری درباره هریک از این گونهها همراه است که در مقدمه قیصری و پیگیران دستهبندی او مانند سیدحیدر آملی به چشم نمیخورد. به نظر میآید مولوی به کشف سمعی به دلیل گستردگی و چندگانگی آن، بیش از دیگر گونههای کشف صوری پرداخته است.
کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.
این کتاب اشعار فارسی سیدجعفر موسوی حاوی الف) دو مثنوی در بحر خفیف-مخبون محذوف-یکی تحت عنوان (حدیث نفس) شامل موضوعات مختلف در حدود (1723) بیت، و دیگری (بالاخانه غمها) که از نوشته نویسنده معروف (مصطفی لطفی منفلوطی مصری) برداشته شده است و در حدود (303) بیت می باشد. ب) غزلیات ج) متفرقات د) قطعات