کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

حروف اضافه اجزای کلامی ثابت و تغییرناپذیری هستند که عموماً در ترکیب‌ متمم‌های مفعولی و قیدی نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند و برای بیان مناسبات گوناگون (زمانی، مکانی و ....) به کار می‌روند. نظر به اینکه شناخت همه‌جانبه ارزش‌های حروف اضافه در زبان فرانسه و موارد استفاده آنها به طور صحیح، همواره از جمله نیازهای اساسی زبان‌آموزان است، در این فرهنگ به صورت الفبایی ـ قیاسی تنظیم شده، برای نخستین بار در ایران به این مهم پرداخته شده است. ویژگی دیگر این فرهنگ کاربردی، بررسی حروف اضافه فرانسه در آثار ادبی و ارائه معادل‌های گوناگون و جالب توجه در ترجمه‌های منتشرشده به فارسی است.

مقاله حاضر، با تکيه بر مفهوم دستوري‌شدن، به چگوني پيدايش حروف اضافه از نام اندام‌هاي بدن مي‌پردازد. ساده‌ترين تعريف دستوري‌شدن عبارت است از تبديل عناصر واژگاني به عناصر دستوري يا تبديل عناصر دستوري به عناصر دستوري به عناصر دستوري‌تر. بر اين اساس، اين بررسي نشان مي‌دهد چگونه در گذر زمان نام اندام‌هاي بدن (عناصر واژگاني) به حروف اضافه (عناصر دستوري) تبديل شده‌اند و در طي اين تغيير از چه مراحلي گذشته‌اند.

در این مقاله، کار‏برد صورت‌های اشاری فارسی را در ارتباط زبانی فرد نابینای مطلق و فرد بینا، از‏دیدگاهی صرفاً زبان‏شناختی بررسی کرده‏ایم. بدین منظور، نخست، صورت‌های اشاری و انواع آن را معرفی کرده‏ایم. صورت‌های اشاری به‏عنوان ابزاری زبانی، کار‏برد‏های بسیاری دارند؛ زیرا در تعامل زبانی فرد نابینا و بینا، قطعاً یکی از دو طرف مکالمه، حس بینایی ندارد و مسئله نابینایی، بر ارتباط زبانی بین آنها به‏ویژه در کار‏برد صورت‌های ‌اشاری اثر می‏گذارد. بر ‌این اساس، در پژوهش حاضر، برای تفکیک صورت‌های‌اشاری با مصداق عینی از صورت‌های اشاری با مصداقی غیر‏عینی، از دسته‌بندی لوینسون (1983) دربارۀ انواع صورت‌های اشاری استفاده کرده‌ایم و پس‏از پنج ماه مشاهده و مصاحبه با پنج نابینای تحصیل‌کرده، صورت‏های‌‌اشاری فارسی را در ارتباط زبانی فرد نابینای مطلق و فرد بینا و نیز مشکلات احتمالی در برقراری ارتباط فرد نابینا با بینا را توصیف کرده‏ایم. نتایج این بررسی‌ها نشان می‏دهد که ادراک تمام صورت‌های اشاری مکانی و برخی صورت‏های اشاری شخصی، اجتماعی و زمانی دارای مصداق‌های عینی، از‏جهاتی برای مخاطب نابینا مشکل‌ساز است و او برای کار‏برد این صورت‌های اشاری، لزوماً باید به‌وسیله قوه لامسه یا شنوایی، مواردی را که بدانها اشاره می‌شود، از ‌پیش‌شناسایی‌کرده باشد. به‌دلیل محدودیت‌هایی که در این زمینه و به‏ویژه در شناسایی اشیاء جدید وجود دارد، فرد نابینا برای ارجاع به اشیاء پیرامونش، از صورت‌های اشاری، کمتر استفاده می‌کند.