درباره احوال و آثار عبدالرحمن جامی (898 – 817 ق) به کرّات سخن رفته است ولی هیچ چیز چون آثار منثور و منظوم فارسی و تازی او معرف شخصیت جامی نیست. جامی این کتاب را درباره اصول و فنون معما نگاشته است که آن را معمیات جامی و رساله کبیر نیز نامیده اند. فن معما پیش از جامی نیز رایج بوده و در قرن نهم به اوج تصنع و تکلف رسید. نام شاعران معماپرداز فراوانی در تذکره ها آمده است. جامی این کتاب را در ایام جوانی (856) نگاشته و بخش های آن را به نام اصطلاحات گوهرفروشان همچون سمط، عقد، خلخال نامیده است. جامی در این کتاب تفاوت چیستان و معما، انواع معما و شیوه های معماگویی را در سه عقد اعمال تسهیلی، تحصیلی و اکتسابی بیان کرده است. نجیب مایل هروی در تصحیح این اثر، از دو نسخه بهره برده که نسخه متعلق به آقای حافظ در افغانستان را اساس قرار داده که گویا به خط خود جامی است. در پایان فهرست تعمیه شدگان و اعلام تهیه شده است. این تصحیح در سال 1361 توسط نشر نوید در مشهد به طبع رسید.
کتاب پیش رو بخش دوم از مجلد دوم دیوان کمال الدین مسعود خجندی و مشتمل بر غزلیات، قطعات، مستزاد، ترانه، رباعیات، مثنوی، معماها و مفردات اوست که به اهتمام و تصحیح ک. شیدفر فراهم گردیده است. کمال خُجندی معروف به شیخ کمال، شاعر و عارف قرن هشتم هجری بود که از آغاز جوانی به شاعری پرداخت و دیوانی مشتمل بر حدود هشت هزار بیت به یادگار گذارد. شعر كمال آميزه ای از لطافت كلام، رقت معنا، دقت در مضمون و انديشه های بلند عرفانی اوست. پژوهشگران بر این باورند که کمال در شعر از حسن دهلوی پیروی می کرده و در ميان شاعران هم عصر خويش، بيشتر به حافظ و سعدی نظر داشته است. اشعار خجندی نخستين بار توسط یکی از مريدانش در سال 798 هجری گردآوری شد. کتاب حاضر در سال 1975 توسط اداره انتشارات دانش، شعبه ادبیات خاور در دسترس علاقمندان شعر و ادب فارسی قرار گرفت.
در این مقاله آثار خوشنویسی موجود در دو موقع سلطان یعقوب معرفی و مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. بررسی آثار خوشنویسی در این دو مرقع نشان میدهد که بیشتر آثار موجود در این دو مرقع متعلق به قرن نهم هجری است و نام بیشتر خوش نویسان در منابع معاصر آنها یا در دورههای بعدی آمده است، اما شناسایی آثار مجهول با خوشنویسان بیآوازه برای پیشبرد پژوهش در تاریخ خوشنویسی و خوشنویسان بسیار حائز اهمیت است. مؤلف انگیزههای احتمالی قطعهنویسی و دلایل افزایش قطعات خوشنویسی را که مواد اصلی برای ساختن مرقع است در قرن نهم هجری بیان میکند و از آنجا که رواج خط نستعلیق مهمترین محرک افزایش قطعات خوشنویسی در این قرن به شمار میرود به بررسی وضعیت خط نستعلیق در قرن نهم هجری میپردازد. در این مقاله برای انجام تحقیقات مختلف در زمینه خوشنویسی از آثار فارسی موجود در این دو مرقع فهرستی ارائه میشود که شامل خوشنویسان؛ شاعران؛ آیات قرآن؛ احادیث؛ سال کتابت؛ محل کتابت؛ قطعات همانند؛ قطعات بریده شده در دو مرقع؛ مفردات و مرکبات؛ عرضه داشتها؛ منابع و مآخذ است. همچنین محتوای در مرقع از نظر نوع خط و تعداد آثار خوشنویسی، نقاشی و کاغذبری و تاریخ قطعات، مآخذ اشعار؛ رقمهای خوشنویسان در سه جدول ارائه میگردد. در خاتمه مطالبی درباره خوشنویسان چند هنری؛ رقمهای خوشنویسان و آثار چند خوشنویس بیان میشود و در تکمله بحث نیز مؤلف به اجمال به بررسی زمان تهیه اوراق این مراقعات و رابطه تفاوت اندازه قطعات اوراق اصلی با صحافی میپردازد.
این رساله ایست مسمی به لوایح در بیان معارف و معانی که بر الواح و ارواح ارباب عرفان و اصحاب ذوق و وجدان لایح گشته و به طور کلی لوائح کاملا عرفانی و مخصوصا جامی به کلمات شیخ محیی الدین محمدبن العربی نظر داشته و از کتاب معتبر و بسیار معروف فصوص الحکم اقتباساتی نموده است
لوایح مولانا عبدالرحمان جامی ـ شامل یک (دیباچه) و سی و شش (لایحه) و یک (تذییل) ـ رساله ای موجز در تصوف و عرفان اسلامی است، و همچنانکه خود جامی خاتم شعرای بزرگ فارسی شمرده می شود، این دفتر نیز از آخرین رساله های مهم عرفانی به حساب می آید که در آن اصول اعتقادات متصوفه، علی الخصوص پیروان مکتب محی الدین عربی، به گونه ای فشرده برشمرده شده و تبیین گشته است. لوایح جامی در خور رفتاری است خیلی بهتر از آنچه پیش از این خاورشناسان فرنگی و ناشران ایرانی با آن کرده اند، و این به هر حال عقیده دو تن از دانشمندانی است که در سالهای اخیر به جامی توجه پیدا کرده اند. این متن در واقع یک رساله مهم تصوف است که به وسیله بازپسین شاعر بزرگ زبان فارسی تصنیف شده است.