در مجموعه اشعار نیمایوشیج، سرودههای گوناگون دیده میشود که برخی از آنها همانندیهایی با برخی دیگر دارند. این ویژگی البته در آثار شاعران دیگر نیز دیده میشود. نیما با سرودن شعر ققنوس در سال 1316، دورهای جدید از شاعری خود را آغاز کرد. دو شعر از شعرهای موفق نیما (یکی کوتاه و یکی بلند)، با نامهای «وای بر من» (1318) و «خانه سریویلی» (1319) در سالهای آغازین همین دوره پدید آمده است. هماهنگی واژگان و پیوند هنری اجزای متن، ساختمان این دو سروده را استوار کرده است. همانندی بنیادی این دو سروده به گونهای است که میتوان «خانه سریویلی» را بازآفرینی و بازسرایی «وای بر من» پنداشت یا دست کم «وای برمن» را میتوان همچون پلی انگاشت که نیما را به «خانه سریویلی» رسانده است. در متن مقاله نشانههایی از این هم سانی بازنموده شده است؛ مواردی همچون: زمان هم سان، مکان هم سان، شخصیت اصلی هم سان و رفتارهای همانند شخصیتها.
کاووس حسنلی اول خردادماه ۱۳۴۱ در روستای «قناتنو» از توابع شهرستان خرمبید در استان فارس چشم به دنیا گشود. او در اشاره به سختیهای دوران کودکی خود مینویسد: «از همان آغاز که چشمان کودکی من در روستای قناتنو آرام آرام به روی آب و سبزه و گل باز میشد، فقر در خانه گلی ما دندان میفشرد و بی هیچ تناسبی همبازی روز و شب ما شده بود. من اگر به ناچار آن روزها با او بالیدم، این روزها اما به راستی به او میبالم؛ که از او دریافتنیها دریافتم و آموختنیها آموختم». وی تحصیلات مقدماتی را در صفاشهر و دوسال دانشسرا را در آباده گذراند. سپس در سال ۱۳۶۳ به دانشگاه شیراز راه یافت و در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی، دورههای کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را به پایان برد. در سال ۱۳۷۸ با درجهٔ استادیار عضو هیأت علمی بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز شد و در مدت زمانی کوتاه (سال ۱۳۸۹) در همان دانشگاه به مرتبهٔ استادی ارتقاء یافت.حسنلی از پژوهشگران پرکاری است که در حوزههای گوناگونی قلم زده و آثار ماندگاری به جا نهاده است؛ جایزهٔ «کتاب سال سعدی» برای «فرهنگ سعدی پژوهی» در سال ۱۳۸۱ و جایزهٔ «کتاب سال حافظ» برای «راهنمای موضوعی حافظ شناسی» در سال ۱۳۸۹ بخشی از کارنامهٔ علمی اوست. حسنلی همچنین در زمینهٔ مدیریت در عرصهٔ آموزش و فرهنگ، دارای سابقهای موفق است؛ کارنامهٔ فعالیتهای اجرایی وی، گواه این مدعاست
در شعر سنتی فارسی، واحد شعر، مصراع و در نهایت بیت است. بنابراین ساختمان شعر سنتی عبارت از واحدهای کوچک و عموماً پراکندهای است که شاعر با رشتههایی از روابط آوایی کلام، از نوع قافیه، ردیف و غیره به آن «شکل» میدهد. این شکلهای مشخص همان قالبهای متداول شعر مانند مثنوی، دوبیتی، غزل و ... است. در واقع این شکلها، فرمهای ظاهری شعر است چرا که هر واحد شعر ساختمانی مستقل دارد و ذاتاً در روابط آوایی و معنایی خود با بقیه واحدها پیوندی همهجانیه برقرار نمیکند. در کاربرد قالبهای شعر، تجریههایی شده و تقریباً همه این قالبها به گونه ای در شعر کودک به کار رفته از این رهگذر شعرهای خوبی هم برای کودکان و نوجوانان سروده شده است. اسدالله شعبانی شاعر کودکان و نوجوانان؛ تاکنون 39 کتاب شعر و قصه منظوم به انتشار رسانده است. آمار نشان میدهد که او پرکارترین شاعر سالهای پیش و پس از انقلاب است. با این همه شعبانی از نظر کیفی نیز در ردیف شاعران مطرح شعر کودک و نوجوان شماره میشود.
خوشبختانه مدّتی است که در نشریات پژوهشی ادبی کشور بخش «نقد» ـ که غالباً نقد کتاب یا مقاله است ـ پررنگ شده ـ است. این حرکت و توجّه به نوبه خود درخور تحسین است، امّا کافی نیست. نقد را نمیتوان به نقد کتاب و بعضاً مقاله محدود کرد، چراکه گستره نقد تمامی فعّالیتهای علمی را شامل میشود. بررسی فعّالیتهای علمی مانند همایشها، نشستها و حتّی سخنرانیها میتواند به نشاط و پویایی در عرصه علمی و پژوهشی کمک شایانی کند. نقد و بررسی همایشهای علمی و مجموعه مقالات آن که تأثیر گستردهای در عرصه پژوهشی دارد میتواند این فعّالیتها را از رخوت و ایستایی برهاند. این نوشتار گامی است هرچند کوچک در این راستا که به نقد و بررسی مجموعه مقالات یکی از همایشهای سالهای اخیر میپردازد. درباره پدر شعر نو کتابها و مقالات متعدّدی نوشته شده است. از منابعی که در بررسی نیما مفید خواهد بود مجموعه مقالات دومین همایش نیماشناسی است. این مجموعه موضوعات بسیار متنوّع و نوآورانهای را در نیماشناسی دربرمیگیرد. نوشتار پیشرو پس از اشاره به محاسن این مجموعه پربار به بررسی مشکلات آن میپردازد و بر آن است تا از این رهگذر به برخی اشکالات اساسی پژوهشهای ادبی اشارهای کند.
محمدحسین حسینی قزوینی شیرازی (1184- 1249 قمری) فرزند محمدحسن مجتهد اصولی یکی از شاعران و عارفان دوره قاجار بود. محمدحسین پس از کسب علوم دینی نزد پدر در محضر میرزا ابوالقاسم شیرازی به معرفت رسید و پس از درگذشت ابوالقاسم و محمد حسن، به مسند ارشاد و هدایت دو پیشوای ظاهر و باطن دست یافت. دیوان حسینی مفقود شده است اما مثنوی های پنج گانه او به نام خمسه حسینی به یادگار مانده اند که مشتمل بر وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال می باشند. کتاب حاضر به دفتر دوم و مثنوی مهر و ماه اختصاص یافته است که نگارش آن با حدود 2700 بیت در سال 1231 هجری به پایان رسید. حسینی در این دفتر داستان عشق مهر و ماه را با شرح جزییات آورده اما با توضیحات منثور در مقاطع مختلف داستان آن را به گونه ای عرفانی تاویل کرده است. این کتاب با تصحیح و توضیح کاووس حسن لی و کاووس رضایی در سال 1386 و توسط انتشارات نویدشیراز در دسترس علاقمندان قرار گرفت.
صادق هدایت از نامدارترین داستاننویسان ایرانی و رمان «بوفکور» مهمترین نوشته اوست. هدایت در حوزههای مختلف جغرافیای تاریخی و اقلیمشناسی شهرهای کهن ایران، مطالعات نسبتاً گستردهای داشته است که نمود پارهای از این مطالعات را میتوان آشکارا در برخی از آثار او از جمله «بوفکور» دید. تاکنون درباره بوفکور بسیار نوشته شده است. اما آنچه در این مقاله در کانون توجه قرار گرفته؛ همانندی توصیفات مکان قصه با موقعیت قدیم شهر ری، در سدههای سه تا هفت هجری قمریست. انطباق جغرافیای تاریخی ری با توصیفات بوفکور که برای نخستین بار بهگونهای مستند در این مقاله صورت پذیرفته؛ نشانهای دیگر از دقت نظر هدایت در پرداخت داستانی بوفکور، و تأییدیست بر این گفتهی او که: «بوفکور، پر از شگرد است و حساب و کتاب دقیق دارد». فضای این داستان به رغم پیچیدگی و بدعت، عناصری از جهان واقعیت را باز میتابد که به بخش مجزایی از ری سدههای سه تا هفت هجری قمری نظر دارد. در این مقاله همانندی توصیفات مکانی «بوفکور» با جغرافیای تاریخی شهر قدیم ری، بر پایه پنج عنصر اصلی: سازههای شهر، ویژگیهای مدنی شهر، موقعیت تجاری شهر، توپوگرافی شهر و عناصر فرهنگی و اجتماعی آن، به طور دقیق بررسی و بازشناسی شده است.