کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «غنچۀ باز در شرح گلشن راز» تألیف جلال الدین علی میر ابوالفضل عنقا، عارف سلسله اویسی در قرن سیزدهم هجری شمسی است. کتاب غنچۀ باز، شرح مثنوی «گلشن راز» با موضوعیت عشق و عرفان اسلامی است. این کتاب در قالب شعری مستزاد است. این مستزاد عرفانی، با اضافه کردن واژگان بر پایان هر مصراع مثنوی «گلشن راز» نگارش شده است و در واقع قالب مثنوی گلشن راز را به قالب مستزاد تغییر داده است.

بنای سخن عرفا و اربابان معرفت و محبت بر اساس عشق است و آغاز و پایان کلام آنان به ایماء و اشاره‌ای به محبت حقیقت منزه از تعین است. عشق از عناصر عمده و اساسی بینش عرفانی است. این کتاب به بررسی و توضیح مراتب عشق و تأثیر آن در انسان می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به بیان بخش‌هایی از مناظر سیروسلوک عملی پرداخته است. این بخش‌ها بیان مرحله به مرحله حالت‌های درونی و پیش‌آمده برای سالک طریق الی الله است.

کهن‏ الگو، صورت ازلی، صورت مثالی و به‏بیان یونگ، «آرکی‏ تایپ»، عبارت از طرح کلی آن دسته از رفتار‏های بشری است که در ناخودآگاهی جمعی ریشه دارند. از مهم‏ترین کهن‏ الگو‏هایی که یونگ،آنها را بررسی کرده است، می‏توان آنیما (مادینه روان مرد)، آنیموس (نرینه روان زن)، پرسونا (نقاب اجتماعی فرد)، سایه و خود را نام برد. هدف اصلی از نوشتار حاضر، بررسی نمود آنیما در ذهن وزبان شاعر و اندیشمند معاصر عرب، خلیل حاوی است؛ زیرا واکاوی سروده‏های این شاعر، به‏ ویژه دو مجموعه نهر‏الرماد و بیادر‏الجوع او، حضور آنیما را در ذهن سراینده و نمود آشکار و ماندگار آن را درزبان سروده‏ هایش آشکار می‏ کند.

از آنجا که قرآن کريم، همواره الهام بخش شاعران و نويسندگان و ناقدان شرق و غرب بوده و بويژه انديشمندان مسلمان جيره خوار اين خوان گسترده و پر نعمت بوده‌اند و نيز با توجه به اينکه تاثير قرآن اين کتاب آسماني بر انديشمندان مسلمان و آثارشان غير قابل انکار است مقاله حاضر، پس از انجام مقايسه‌اي ميان سيدقطب مفسر بزرگ قرآن و مصلح معاصر مصري و احمد مطر شاعر مبارز عراقي، ابتدا برخي ايده‌هاي سيدقطب را درباره داستان در قرآن بر اساس کتاب «التصوير الفني في القرآن» به طور مختصر مورد بررسي قرار داده و سپس اجرا و بکارگيري برخي از آنها را توسط احمد مطر در معرض شهود قرار داده است که در درجه اول شعر «بلاد ما بين النهرين» را که در حدود (50) مورد از قرآن الهام گرفته و در ادامه اشعاري چون «يوسف في بئر البترول» و «الجمل» را مورد نقد و بررسي قرار داده است.