نویسنده مقاله معتقد است که سعدی در کلام خود از جادویی سحرآمیز بهره میگیرد که این چنین همگان را شیفته کلام خود میسازد. زبان در دست سعدی هم چون موم است و او این حداکثر بالقوههای کلامی یا منتهای زبان را با نزدیکتر ساختن زبان گفتار و زبان نوشتار از سویی و همآمیزی زبان نثر و زبان شعر از سوی دیگر میسر میسازد. در ادامه، نویسنده به بررسی این زبان خاص در شعر غنایی و سهم سعدی در ارتقای آن میپردازد.
از اقسام شعر غنایی، حبسیه یا زنداننامه است. حبسیهها شاخهای مهم از ادبیات شکوایی را شکل داده است. در بادی امر چنین به نظر میرسد که یک زنداننامه یا حبسیه لابد بیان غم و اندوه و رنجهای بیپایانی است که در محیط چهاردیواری زندان و محرومیت از فضای آزاد نصیب شاعر شده است؛ ولی حبسیه تنها تشریح غم و غصههای سخنور نیست، بلکه این مطلب تنها قسمتی از زنداننامه را شکل میدهد. گاه شاعر از تنگی زندانی که در آن محبوس است، بدرفتاری زندانبان، سختی و فشار کند و زنجیر یا مانند بندیگاههای دوران اخیر، از درد و رنج ناشی از شکنجه، ژنده بودن جامه، نداشتن گستردنی و .... نیز سخن میگوید. این کتاب در دو جلد سامان یافته که جلد اول آن اختصاص به بررسی شعر حبسیه از آغاز تا پایان زندیه دارد و در جلد دوم از قاجاریه تا انقلاب اسلامی حبسیهها یا زنداننامهها بررسی شدهاند.
از اقسام شعر غنایی، حبسیه یا زنداننامه است. حبسیهها شاخهای مهم از ادبیات شکوایی را شکل داده است. در بادی امر چنین به نظر میرسد که یک زنداننامه یا حبسیه لابد بیان غم و اندوه و رنجهای بیپایانی است که در محیط چهاردیواری زندان و محرومیت از فضای آزاد نصیب شاعر شده است؛ ولی حبسیه تنها تشریح غم و غصههای سخنور نیست، بلکه این مطلب تنها قسمتی از زنداننامه را شکل میدهد. گاه شاعر از تنگی زندانی که در آن محبوس است، بدرفتاری زندانبان، سختی و فشار کند و زنجیر یا مانند بندیگاههای دوران اخیر، از درد و رنج ناشی از شکنجه، ژنده بودن جامه، نداشتن گستردنی و .... نیز سخن میگوید. این کتاب در دو جلد سامان یافته که جلد اول آن اختصاص به بررسی شعر حبسیه از آغاز تا پایان زندیه دارد و در جلد دوم از قاجاریه تا انقلاب اسلامی حبسیهها یا زنداننامهها بررسی شدهاند.
در این مقاله نویسنده نثر گلستان را «صورت کمال یافته نثر فن و شیوه مقالهنویسی نویسندگان پیشین» معرفی نموده و با آوردن نظریاتی از مستشرقین و فارسی دوستان و سعدی پژوهان خارج از ایران، جنبه جهانی این اثر ماندگار سعدی را بررسی وعلاوه بر معرفی ترجمههای این اثر، به جایگاه گلستان را در خارج از ایران و تاثیر آن را روی ادبیات غرب نیز اشارهای دارد.