کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از فنون ادبی که شعرای فارسی‌زبان را قادر به ثبت و ضبط تاریخ وقوع بسیاری از واقعات و پیشامدها کرده و ایشان از این راه کمک حساسی به مورخان نموده‌اند، تعیین ماده‌تاریخ به حساب ابجد است که به اسلوب و شیوه خاصی که معرف ذوق و ابداع و ابتکار و قوه تخیل شخصی است، در لفافه کلمات و جمله‌ها در مصرع‌ها و فردها گنجانیده می‌شود. نویسنده در این کتاب ضمن اشاره به ماده‌تاریخ‌های شاعران، ماده‌تاریخ‌هایی نیز خود سروده است.

محمدحسن اصفهانی (درگذشت 1270قمری) متخلص به زرگر و غزلسرای نامدار سبک عراقی بود. اوج سخن پردازی او به دوره حکومت محمدشاه قاجار اختصاص یافته است. دیوان پیش رو که به اهتمام سیدحسین میر طاهر و منوچهر کلک علی تدوین شده است با مقدمه ای در شرح حال و مقام عرفانی و ادبی زرگر و تاثرات وی از سعدی و حافظ آغاز می شود. غزلیات زرگر به انضمام اشعاری از بزرگان ادب و عرفان اصفهان بخش های دیگر این کتاب را تشکیل می دهند که چاپ سوم آن در سال 1364 در اصفهان منتشر گردید.

دست‌نویس مصوّر شاهنامه، موسوم به شاهنامه کوچک دوم، نسخه‌ای، پراکنده و ناقص از شاهنامه فردوسی است که بر اساس برگ‌های مصوّر موجود ازآن و نیز3 دست‌نویس مشابه دیگر به سده 8 هجری قمری و کتابت در بغداد منسوب شده است؛ و بر همین اساس به عنوان اولین دست‌نویس مصوّر شاهنامه تا به امروز محسوب می‌شود. از این دست‌نویس 285 برگ در قالب میکروفیلم موجود بوده که متشکل از51 برگ مصوّر و 234 برگ غیر مصوّر است. مطابق بازسازی رایانه‌ای که بر روی این دست‌نویس انجام پذیرفته، بنظر می‌رسد که این دست‌نویس در اصل از یک ساختار 2جلدی در 602 صفحه، معادل 301 یا 302 برگ و حدود 49700 بیت تشکیل شده باشد، که از این تعداد صفحات حدود 280 صفحه در جلد اول و 302 صفحه نیز در جلد دوم آن برآورد می‌شود. بر همین اساس با توجه به برابری تقریبی میزان افتادگى و افزودگى ابیات دست‌نویس شاهنامه کوچک دوم با دست نویس ناقص شاهنامه کتابخانه ملى فلورانس، (614 ه. ق) این دست‌نویس می‌تواند مکمل دست‌نویس فلورانس محسوب گردد. اساس این مقاله با توجه به پراکندگی برگ‌ها و ناشناخته‌بودن در محافل علمی داخل ایران، بر پایه شناخت و معرفی این دست‌نویس استوار است.