کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر شرح قصاید منتخب خاقانی بر اساس نسخه دکتر ضیا‌الدین سجادی است .این اشعار در سوگ فرزند، همسر، عم، پسر عم و مقتدای او امام محمد بن یحیی شافعی سروده شده‌اند .در اثر حاضر پس از شرح زندگی خاقانی این مطالب عنوان شده است 1 : معرفی قصیده به همراه معنی لغات، اصطلاحات و استشهاد به نظم و نثر فارسی 2 ; توضیح تلمیحات و اشاره به نکته‌های بلاغی و دستوری 3 ; توضیح مفهوم بیت به همراه معنی مورد نظر شاعر 4 ; پاره‌ای توضیحات حاشیه‌ای به دنبال معنی ابیات; صفحات پایانی به فهرست منابع، آیات قرآنی، احادیث و روایات اختصاص دارد.

عبدالعلی کارنگ در بیان سبب تالیف این کتاب می‌گوید: "یکی از دوستان عزیز کتابی به نام انیس القلب که محتوی قصیده شیوایی از فضولی بغدادی و ترجمه و شرحی به زبان ترکی عثمانی با الفبای لاتین داشت را به من به امانت داد، خلاصه مضمون این نسخه چنین بود: "قصیده شیوای انیس القلب نظیره ای است که فضولی بغدادی شاعر قرن دهم هجری به قصاید بحر الابرار خاقانی شروانی مرآت الصفای امیرخسرو دهلوی و جلاءالروح عبدالرحمن جامی ساخته و بقول خود ارکان خانه آسایشی را که سه شاعر مزبور بنیان نهاده بودند تکمیل کرده است. کاتب چلبی در کتاب کشف الظنون بوجود چنین قصیده ای اشاره کرده بود ولی تا سال 1944 میلادی کسی از وجود نسخ و کیفیت آنها اطلاعی نداشت......". در جلسه ای دیگر من اشاره به پیدا شدن قصیده انیس القلب کردم و حاج محمد نخجوانی گفت من نیز نسخه ای از قصیده انیس القلب دارم. این نسخه علاوه بر قصیده مزبور غزلیات ترکی فضولی، قصاید بحر الابرار، مرآت الصفا، جلاء الروح و نظیره های قاضی حسن میبدی و مسیحی و قریب دویست رباعی برگزیده و دهها غزل منتخب شورانگیز از شعرای پارسیگوی اواخر صفویه و اوائل قاجاریه را در برداشت. این نسخه را گرفتم و قصیده انیس القلب و رباعیات برگزیده را استنساخ و بطور الفبایی مرتب کردم و چند رباعی لطیف بر آن افزودم و سپس بعد از چندی تصمیم به طبع آن گرفتم و مقدمه و شرح مختصری بر آن افزوده و آماده چاپ ساختم"

مفاتیح الاعجازفی" شرح گلشن راز یکی از جامع‌ترین وکامل‌ترین شرح‌های مثنوی گلشن راز است که در سال ۸۷۷ هجری قمری توسط شمس الدین محمدبن یحیی لاهیجی از عرفا و مشایخ سلسله نوربخشیه نوشته شده‌است. مزیت این شرح به شرح‌های مختلف دیگر، ذکر یکایک ابیات گلشن راز و تفسیر همه آن‌هاست، همچنین نویسنده توضیحات و شرح مفصلی در مبانی و اصول علمی و عملی عرفان و تصوف ارائه می‌کند. این کتاب از کتب مرجع در عرفان اسلامی است.

یکی از مهمترین آثار شبستری مثنوی گلشن راز است. این مثنوی در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف شامل بیش از هزار بیت است که در پاسخ سوالات منظوم امیرحسینی هروی سروده شده است. به دلیل اهمیت گلشن راز، تاکنون شروح مختلفی بر آن نگاشته شده است که آقای گلچین معانی حدود پنجاه شرح و حاشیه را معرفی نموده است که یکی از آنها شرح الهی اردبیلی است و مرکز نشر دانشگاهی در سال 1376 آنرا منتشر کرده است