ابوزید عبدالرحمن بن محمد بن خلدون حَضرَمی (۸۰۸–۷۳۲ ه.ق. تونس)(تولد ۲۷ مه۱۳۳۲ - درگذشت ۱۹ مارس ۱۴۰۶)معروف به «ابن خلدون» تاریخنگار، جامعهشناس، مردمشناس و سیاستمدار عرب مسلمان است. وی را از پیشگامان تاریخنگاری به شیوه ی علمی و از پیشگامان علم جامعهشناسی میدانند که حدود ۴۰۰ سال پیش از اگوست کنت - موسس علمی به نام جامعهشناسی (به فرانسوی: La sociologie) برای این علم تلاش کرده است. ابنخلدون این علم جدید را عمران نام نهاد. عبدالرحمن آموزشهای آغازین را را نزد پدرش فراگرفت و سپس نزد علمای تونسی قرآن و تفسیر، فقه، حدیث، علم رجال، تاریخ، فن شعر، فلسفه و منطق آموخت. او در دربار چند امیر در مراکش و اندلس (جنوب اسپانیا) به کار سیاسی پرداخت اما در ۴۲ سالگی به نگارش کتابی پیرامون تاریخ جهان رو آورد که مقدمه ی آن بیش از خود کتاب شناخته شدهاست. این کتاب تاریخی موسوم به «العبر و دیوان المبتداء و الخبر فی ایام العرب و العجم و البربر» در هفت جلد به دلیل سبک بدیع و نگرش نوینش، توجهات بسیاری را به خود جلب داشت و از دلایل اصلی شهرت وی است. کتاب او با نام «مقدمه ی ابن خلدون» در ایران شهرت دارد و توسط محمد پروین گنابادی به فارسی ترجمه شدهاست. او به عنوان بزرگ ترین اندیشمند شرق شناخته میشود. در کتاب مقدمه، وی از تکرار تاریخ در یک چرخه شش نسلی سخن گفته. این چرخه از آغاز یک اجتماع با تکیه بر کشاورزی سپس فنون آغاز میشود. در آخرین مرحله اجتماع چنان قدرتمند میشود که مردم آن به هنر و موسیقی روی میآورند و پس از آن مردم از فرط امنیت و بینیازی تعصب خود را نسبت به جامعه از دست میدهند تا اینکه قوم دیگری آن جامعه را از خارج فتح میکند و در اینجا تاریخ بر همین منوال تکرار میشود. او برای مثال میگوید که ایرانیان از عرب ها شکست خوردند، عرب ها از ترکان سلجوقی و ترکان نیز از مغول ها شکست خوردند. اگرچه عقاید ابن خلدون تحت تأثیر افکار افلاطون و به خصوص سیاست ارسطو است اما این دانشمند توانسته با بهره گیری از اندیشه یونانی و با نگاه ژرف و تجربه طولانی خویش به عنوان سیاستمداری کارکشته، تئوریهای نوین جامعهشناسی خود را توسعه دهد. از ابن خلدون به عنوان بنیانگذار علم تاریخ هم یاد میشود. او در همین کتاب برای نخستین بار شیوههایی علمی برای استخراج حقیقت از منابع دست اول را طراحی کردهاست. اثر معروف دیگر او کتاب العبر است. در کتاب پژوهشی در اندیشه های ابن خلدون، نویسنده سعی دارد ضمن طرح نظرات ابن خلدون پیرامون جامعه و پدیده های اجتماعی، شرح و تفسیری نیز پیرامون مباحث مطروحه داشته باشد و این نقطه ی مثبت این اثر می باشد که صرفا سرفصل های مباحث مقدمه را بدون کاستن و یا افزودن چیزی به رشته ی تحریر در نیاورده بلکه نظرات و باورهای خود را نیز بر مباحث و مطالب کتاب و یا به تعبیری نظرات ابن خلدون افزوده است. سعی نویسنده این است که ضمن کمک گرفتن از نظرات ابن خلدون، خود نیز بر این مجموع نظرات چیزی بیفزاید تا برای خواننده قابل استفاده باشد. فهرست؛ فصل اول: زندگی و محیط ابن خلدون، فصل دوم: ابن خلدون در عرصه فلسفه و روش علمی و چگونگی آن ها پیش و پس از وی، فصل سوم: نتیجه گیری، فصل چهارم: جامعه شناسی پیش از ابن خلدون، فصل پنجم: نتیجه گیری، فصل ششم: فصل تاریخ پیش از ابن خلدونم، فصل هفتم: فلسفه تاریخ پس از ابن خلدون و فصل هشتم: تبیین جهان بینی ابن خلدون. این کتاب به قلم دکتر محمدعلی شیخ نگاشته شده و در سال 1371 توسط انتشارات دانشگاه شهید بهشتی منتشر شده است.
جای افسوس است که ما از حیات مرحوم میرزاآقاخان کرمانی و تشبئات و عملیات سیاسی او چیز زیادی در دست نداریم جز آنچه چندین مولف از روی یکدیگر با فرق های جزئی استنساخ کرده و هیچ چیز تازه ای تتبع ننموده اند. بنابراین بهتر آن می دانیم که بجای اینکه در این تذکر سی ساله دوباره به نقل همان عبارات اکتفا کنیم به تشریح و تدقیق نظریات و افکار سیاسی و اجتماعی او داخل شده و بسیاری از مسایل را که در حق او تاریک است روشن نماییم. میرزا آقاخان از حیث سرنوشت نویسندگی خیلی شبیه به خیام است که آثارش بواسطه بغض و نفرت مخالفین متروک و بدون مطالعه آنها با تیر اتهامات به جهل و نادانی منسوب شده است. ولی همانطور که اینک پس از شش هفت قرن خیام میرود جای خود را در ادبیات و فلسفه مشرق و مغرب باز کند میرزاآقاخان هم روز به روز مشهورتذ می شود و یکی بعد از دیگری آثار و تالیفاتش به طبع میرسد و کم کم همان طبقات منوره که با او مخالف بودند مجبورند در اطراف او قلمفرسایی کنند...
دیوان بینش در سه جلد چاپ شده است. جلد اول اشعاری که از سال 1277 تا 1299 سروده شده؛ جلد دوم آنچه از 25 شهریور 1320 به بعد تراوش یافته و خواهد یافت. اشعاری که تا سال 1277 سروده شده و کودکانه بوده و هزلها و هجوهای زننده و آنچه با مقتضای وقت ناسازگار تصور شود به چاپ نمی رسد. چاپ جلد دوم به مناسبت اینکه راجع به دوره اختناق ادبی و سیاسی بوده و بیشتر مورد توجه جامعه است بر قسمتهای دیگر مقدم خواهد بود.
نویسنده این کتاب دکتر آلبرت نصری استاد فلسفه دانشگاه بیروت است . این کتاب مشتمل است بر تجزیه و تحلیل نظریات ابن خلدون درباره فلسفه اجتماع و قوانین حاکم بر آن .