در اين مقاله سفرنامههاي ناصرالدين شاه به فرنگستان به روش تحليل گفتمان مورد بررسي قرار گرفته است. با استفاده از اين رويكرد، عوامل زباني و فرازباني (شرايط اجتماعي، فرهنگي، سياسي و تاريخي)، موقعيت نهادي و نگرشهاي نويسنده متن كه در شكلگيري اين متن تأثيرگذار بودهاند، مورد توجه قرار گرفته است. سفرهاي فرنگ و گفتمان ناصرالدين شاه در اين سفرنامهها، دستاوردها و نتايج سياسي، فرهنگي و اجتماعي خاصي را به همراه داشته كه برخي از اين نتايج، حوزههاي زباني و سبك ادبي را نيز تحت تأثير قرار داده است.
کتاب حاضر، گزارشی از سفر هیئت شورای تبلیغات اسلامی به ایتالیا برای شرکت در کنفرانس اوپک است. حُسن این سفرنامه این است که با قلمی ساده و روان نوشته شده و مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی در خلال نوشتههای این کتاب بیان شده که خواننده هم از مطالب کتاب لذت میبرد و هم از این مسائل آگاهی یابد. در بخشی از کتاب میخوانیم: «دانشجویان اسلامی ایتالیا از من خواسته بودند که برای سالگرد انقلاب آنجا بروم، من این دعوت را با شورای تبلیغات اسلامی در میان گذاشتم، گفتند قرار است هیئتهایی از طرف شورا به کشورهای دنیا مسافرت کنند شما هم از طرف ما بروید و هیئتی را هم با خود همراه ببرید».
نشر برخی از مقالات و یادداشتهای بزرگان علم و فرهنگ کشور در سالهای نه چندان دور، فارغ از این که نسل علاقمند به مباحث فرهنگی و تمدنی و علمی با دغدغهمندان گذشته در این عرصه آشنا میسازد، این لطف را دارد که متفکر و اندیشمند امروزی را به این خودآگاهی برساند که امروز در کدام نقطه ایستاده است و به کدام سوی میرود؟ فکر و ایدهای که او امروز از آن دم میزند در گذشته چه پیشینه و ادبیاتی داشته است؟ تفکر امروزین جامعه ما بر چه پایهای بنا شده است؟ و... . یادداشت حاضر یکی از مهمترین مشهورترین آثار فخرالدین شادمان است در نقد غرب که در زمان خود نگارش آن با حواشی زیادی همراه بود.