کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از موضوعات مهم و جالب توجه در فرهنگ اسلامی موضوع ابلیس و داستان طاعات و عبادات او و نافرمانی او و سجده نکردنش به آدم و رانده شدن او از درگاه خداوندی و بالاخره دشمنی او با فرزندان آدم تا روز قیامت است. داستان ابلیس قبل از خلقت آدم و بعد از آن و همچنین مکر و فریب او در میان فرزندان آدم در فرهنگ اسلامی اساسا از قرآن نشات گرفته است. نویسندگان بزرگ صوفی مسلک، به خصوص ایرانیان از داستانهای ابلیس برای بیان مسایل اخلاقی، سیر و سلوک و عبرت گیری از سرگذشت ابلیس... استفاده های فراوان کرده اند، بطوری که این داستانها از حلاج شروع شده و در سخنان صوفیه و عرفا گسترش یافته و نویسندگان و شعرای قرن های ششم و هفتم از قبیل سنایی و عطار و مولوی بیشترین استفاده را از آنها کرده اند. دربین عرفا مولانا جلال الدین محمد بلخی گاه ابلیس را سرزنش کرده و گاه به توجیه سرکشی او پرداخته است و مفاهیم و معانی عالی عرفانی، اخلاقی را در قالب اشعار دلنشین بیان کرده و در اختیار افرادی که علاقمند شناخت صراط سعادت و شقاوت بشر می باشند قرار داده است.....

رساله لوایح، تألیف ابوالمعالی عبدالله بن محمد میانجی همدانی مشهور به عین‌القضات همدانی (متوفی 525ق) از جمله متون عرفانی است که به اقتدای «سوانح العشاق» خواجه احمد غزالی (متوفی 520ق) به رشته تحریر درآورده است. مقدمه و تحقیق کتاب به قلم رحیم فرمنش انجام شده است. تاریخ تألیف رساله بعد از سال 520ق و قبل از 525ق بوده است زیرا در همه‌جا احمد غزالی را با دعای قدس‌الله‌سره و قدس‌الله‌روحه یاد کرده و چون وفات احمد غزالی در سنه 520ق بوده بنابراین تاریخ تحریر رساله نیز باید بعد از سنه و قبل از سنه 525ق (تاریخ شهادت عین‌القضات) باشدعین‌القضات همدانی فقیه، حکیم، عارف و دانشمند اوایل قرن ششم هجری بود. رساله‌ی لوایح، اگرچه از شهرت تمهیدات، اثر دیگر عین القضات، برخوردار نیست، دربردارنده‌ی بسیاری از مباحث کلیدی آن است. نویسنده‌ی رساله‌ی لوایح در قالب فصل‌های متعدد، ولی کوتاه، به بیان رابطه‌ی عشق و عاشق و معشوق پرداخته و در این راه از آیات و احادیث و اقوال و اشعار بسیاری استفاده کرده است. عین‌القضات در این کتاب نثری ذوقی و شورانگیز دارد و از ضرباهنگی مسجع و پرتکرار بهره برده است.