کتابخانه مجازی ادبیات

بوستان، همتای جاودانه‌ی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومه‌ی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامه‌ی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هم‌مانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قاره‌ی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتب‌خانه‌ها و سپس در عصر جدید در آموزشگاه‌ها و مدارس عالی و دانشکده‌ها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که می‌دهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.

این کتاب دربرگیرنده نوشتارهایی درباره فلسفه و فلسفه در ایران است. عناوین نوشتارها بدین ترتیب است: مقدمه‌ای بر تاریخ حکمت در ایران/ بهرام جمال‌پور، منطق صوری/ سیدجلال‌الدین مجتبوی، منطق عملی/ سیدجلال‌الدین مجتبوی، پیدایش و بسط علم کلام/ رضا داوری، ابن سینا و حکمت مشاء/ محمد خوانساری، حکمت اشراق/ محسن جهانگیری، تصوف و عرفان/ سیدابوالقاسم پورحسینی، اجمالی از سیر فلسفه اسلامی بعد از ابن رشد/ احمد احمدی.

مسأله اصالت وجود یا ماهیت از مسائل عمده و اساسی است که در نظام تفکر فلسفی دارای اهمیت بسیار است و نقش تعیین‌کننده‌ای را بازی می‌کند. انسان وقتی از وسوسه سهمناک شک و تردید رها شود و به واقعیت ماورای ذهن وادراک اعتراف کند، با بسیاری از موجودات روبرو می‌باشد. این موجودات در عین این که از هم ممتاز و نسبت به یکدیگر بیگانه‌اند در اصل هستی مشترک و در وجود با یکدیگر متحد می‌باشند. منشاء اختلاف این موجودات با یکدیگر همانا ماهیت آنهاست و مبدأ اتحاد در آنها جز هستی چیز دیگری نیست.

در این مقاله نویسنده با تکیه بر بیت «نه هر کس حق تواند گفت گستاخ/ سخن ملکیست سعدی را مسلم» ذهن و افکار سعدی ، تاریخ زندگی، تحصیل در نظامیه، آرمان‌خواهی و واقع‌گرایی او، توجه به ایران باستان و... را بر پایه آثارش بررسی می‌کند.