ساخت موضوعي به فهرست موضوعهاي يک محمول اطلاق ميشود. مثلا فعل «خورد» دو موضوع و فعل «داد» سه موضوع در ساخت موضوعي خود دارد. معمولا ساخت موضوعي افعال پس از افزودهشدن يک وند اشتقاقي به آنها تغيير ميکند، به گونهاي که ساخت موضوعي مشتق حاصله با ساخت موضوعي کلمه پايه متفاوت است. در مقاله حاضر، ساخت موضوعي مشتقات فعلي زبان فارسي و تأثير وندافزايي بر ساخت موضوعي کلمه پايه را مطالعه ميکنيم. چارچوب نظري اين مقاله نظريه ليبر است که ساخت موضوعي هر کلمه را فرافکني از ساختار معنايي- واژگاني آن ميداند و معتقد است که، براي مطالعه ساخت موضوعي هر کلمه يا تغييرات وارده بر آن، بايد ساختار معنايي- واژگاني آن را مطالعه کرد. ما نيز تأثير وندافزايي بر ساخت موضوعي کلمه پايه را از طريق بررسي تأثير آن بر ساختار معنايي ـ واژگاني آن کلمه مطالعه ميکنيم و نشان ميدهيم که فقط وندهايي ساخت موضوعي کلمه پايه را تغيير ميدهند که در ساختار معنايي- واژگاني آن کلمه تغييري ايجاد کرده باشند.
جمعی به حق عقیده دارند که زبان فارسی دارایی مشترک همه نسل های دیروز و امروز و فردای کشور است و به هیچ عنوان نباید در شکل الفاظ و کیفیت اشتقاق آن مداخله کرد و نسل کنونی باید زبانرا به همان صورتی که از نسل های پیشین تحویل گرفته به نسل های آینده تحویل بدهد. گروهی دیگر معتقدند که زبان فارسی مانند همه زبانهای دنیا بر اثر مرور زمان و تاثیر تحولات قهری که در جهان پیش می آید خواه ناخواه دستخوش دگرگونی شده و خواهد شد زبانی که در قرن چهارم هجری زبانی رسا و شیوا و برای رفع همه نیازمندیها کافی بوده برای رفع نیازمندیهای امروزی کافی نیست؟ و وضع لغات نو برای مفاهیم جدید از ضروریات زندگی انسانی است و به هیچ عنوانی نمی شود از ان صرف نظر یا احتراز کرد....
این کتاب دربرگیرنده مجموعه سخنرانیهای دومین دوره جلسات سخنرانی و بحث درباره زبان فارسی است که همزمان با چهارمین جشن فرهنگ و هنر در آبان سال 1350 در پایتخت تشکیل شد.این کتاب پانزده سخنرانی از سخنرانیهای این جلسه را دربر دارد که زیرنظر خود سخنرانان چاپ شده است. عناوین برخی از نوشتارها به این ترتیب است: بیماریهای زبان سازمانهای اجتماعی و اداری و نامهنگاریهای دولتی/ محمدعلی امام شوشتری، تأثیر ایران و زبان فارسی در آثار ادبی فرانسه/ حسن صدر حاجسیدجوادی، دستور زبان فارسی/ محمد خزائلی، اشتقاق در زبان فارسی/ جعفر شعار، زبان و ادب فارسی در پیشرفت زمان/ محمود شفیعی، زبان شیرین فارسی/ مسعود فرزاد، نفوذ و تأثیر فارسی در سنسکریت/ شهریار نقوی و .... .
بخش دلوار، منطقهای در غرب استان بوشهر، از توابع شهرستان تنگستان است که در فاصله 36 کیلومتری جنوب شرقی شهر بوشهر، در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. جمعیت این بخش، شامل شهر دلوار و روستاهای مجاور آن، قریب به 25000 نفر است. گویش دلواری، مانند سایر گویشهای استان بوشهر، نظیر دشتی و دشتستانی، از جمله گویشهای ایرانی نو و از شاخه جنوب غربی است. گویش دلواری، گونه نوشتاری و رسمی ندارد و تاکنون، هیچگونه تحقیق زبانشناختی و حتی غیرزبانشناختی بر روی آن صورت نگرفته است. در این مقاله به توصیف یکی از ویژگیهای جالب آن، یعنی نظام ضمایر شخصی پرداخته شده است.
در زبان فارسی، همچون دیگر زبانها، ساختارهای نحوی گوناگونی برای بیان گزارههای معنایی وجود دارند. در این مقاله به گونهای از ساختارهای نحوی در زبان فارسی پرداخته میشود که آنها را ساختهای غیرشخصی (قالبی) نامیدهایم. ساختهای موردنظر در فارسی گفتاری و نوشتاری کاربرد فراوانی دارند. ترتیب واژهها در این ساختها برخلاف دیگر جملههای زبان فارسی، ثابت است.