کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب نقض (النقض) ، اثری در تبیین و اثبات عقاید امامیه و رد اتهامات مخالفان و در نقض کتاب "بعض فضائح الروافض" است. این کتاب توسط عبدالجلیل قزوینی رازی در حدود سال ۵۶۰ ق. نوشته شده است. قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است. نویسنده کتابِ "بعض فضائح الروافض" سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در محرّم سال ۵۵۵ق تألیف آن را به پایان برده و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است. نویسنده بعض فضائح روافض، عالمان شیعه مانند سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ صدوق، شیخ مفید و راویان مشهور شیعه را در قرن دوم مورد توهین و سرزنش قرار داده است. این نویسنده برخی از اصول، فروع و اعتقادات شیعه را نیز رد کرده است. چون مطالب بعض فضائح الروافض جنبۀ جدلی داشته، مباحث نقض نیز، به تبع آن، بیشتر حاوی نقد تاریخی است تا مباحث و استدلالات کلامی صرف. عبدالجلیل قزوینی در پاسخ به شبهات و ستیزه جویی‌های این عالم سنی هرگز به موضع‌گیری‌های عجولانه و سست نپرداخته و در نهایت ادب بدون هیچ پرخاش و لجاجتی، خردمندان را به تفکر و تدبر فراخوانده است. با مطالعه دقیق مناظرات و مشاجرات کتاب، در می‌یابیم عبدالجلیل با درایت اعتراضات، شبهات وارده را به‌گونه‌ای منطقی پاسخ داده، چنانکه به‌اندک زمانی کتاب بعض فضائح الروافض به فراموشی سپرده شده است و کتاب «‌النقض‌» تا قرن‌ها پس از تألیف مورد استفاده و استناد بسیاری از عالمان و دانشمندان قرار گرفته است.

سیّد امام ضیاء الدّین ابوالرّضا فضل‌الله حسنی راوندی فرزند علی بن عبید‌الله، از فقها و محدّثین بزرگ شیعه در قرن ششم است که در کاشان سکونت داشت و به تدریس، تألیف و ارشاد خلق می‌پرداخت. ابو عبدالله محمّد شافعی معروف به عماد الدّین اصفهانی و عماد کاتب … در کتاب مشهورش خریدة القصر و جریدة العصر … ضمن توصیف بسیار و ستایش زیادی که از سیّد عالیقدر نموده و نسب و ادب و شرافت گذشتگان او را ستوده و از علم و فضل و مقبولیت وی در نزد عموم سخن گفته و قسمتی از اشعار نغزش را آورده است می‌نویسد: «وی دانشمندی با مهابت و جلال بود. بالبداهه شعر می‌سرود، سخنش روان، وعظش نافذ, در اصول و فروع شرع توانا، خوش خط و نیکو حظ بود. تصنیفات بسیار در علوم گوناگون دارد. واعظی است که اقبال خلق به وی روزی گردیده و فاضلی است که مال دنیا به سوی او روی آورده است». این کتاب دربرگیرنده دیوان اشعار اوست که به عربی سروده شده است.

شهاب الاخبار یا کلمات قصار پیامبر خاتم (ص) کتابی است که قاضی قضاعی فقیه نامدار شیعی متوفای 454 هـ.ق آن را تألیف کرده است. این کتاب در گفتار پیامبر اکرم و راه و رسم آن سرور نوری است که دل‌های آشنایان حق را جلا دهد و دردهای بندگان خداترس را شفا بخشد. قاضی قضاعی در این کتاب، کلمات حکمت و گهربار حضرت ختمی مرتبت را مانند حلقه‌های زنجیر به هم پیوسته و پشت سر هم گردانیده است و سلسله اسناد آنها را حذف کرده و بر حسب تقارن الفاظ و تناسب معانی تبویب کرده تا برای خواننده، قریب المآخذ و سهل التناول باشد. این کتاب در میان خاص و عام بسیار معروف و مشهور است و گروهی از علمای هر دو فرقه به شرح آن پرداخته‌اند که شرح فارسی حاضر از آن جمله است که به فارسی بسیار روان و شیوا نگاشته شده و چون آغاز و انجام آن ناقص است، معلوم نمی‌شود شارح آن کیست. همین اندازه معلوم می‌شود که وی شیعی اثنی‌عشری بوده و به سال 690 هجری قمری آن را به رشته تحریر درآورده است.