کتابخانه مجازی ادبیات

در تاریخ ادبیات فارسی و میان شاعران و نویسندگان جهان، ناصرخسرو جایگاه ویژه‌ای دارد؛ او یک سیاحتگر یا شاعری عادی نبود. پایگاه عقیدتی استواری داشت. نوشته‌هایش چه نظم و چه نثر وقف اندیشه دینی و دعوم مردم به پذیرش آن بود. سفرنامه او ظاهرا برای عامه مردم نوشته شده و درباره مسائل مذهبی ساکت است؛ ولی از دو عبارت آن کتاب روشن است که هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای در صحت نسب فاطمیون نداشته و درباره حسن اداره امور و ثروت و قناعت و امنیت و آسایش رعایای ایشان با شور و حرارت سخن گفته است. نویسنده در کتاب حاضر ضمن اشاره‌ای به زندگی و آثار ناصرخسرو، سفرنامه او را تحلیل کرده و در پایان متن مصحح آن نیز آورده شده است.

کتاب "وجه دین" بظن قوی از تألیفات حکیم ناصرخسرواست و در کتب مختلفه تألیف آنرا بمشارالیه نسبت داده‏اندولی آنچه که در کتب متأخرین در باب تألیفات حکیم مزبور ذکر شده محل اعتماد و اعتبار نیست و بعضی کتبی که به‏ناصرخسرو مربوط نیست بوی منسوب گشته‏اند ولی دلیل قاطعی که ما درباره "وجه دین" و نسبت تألیف آن به‏ناصرخسرو در دست داریم اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب "بیان الادیان" که تقریبا در حوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین " و نسبت تألیف آن به ناصرخسرو در دست داریم‏اینست که در بعضی کتب قدیمه هم بدین کتاب و مؤلف آن اشارتی شده است مثلا کتاب " بیان الادیان " که تقریبا درحوالی قرن دهم نوشته شده "وجه دین" را بناصرخسرو نسبت داده است بقسمی که با ظنی قریب به یقین میتوان گفت " وجه دین " از تألیفات حجت است. موضوع کتاب هم خود دلیل بزرگی است که مؤلف انرا در اطراف مذهب اسماعیلیه نوشته واگر کسی عقایدناصرخسرورا در فلسفه و حکمت الهی از روی کتاب زادالمسافرین او دقت کند ملاحظه خواهد کرد که از وجه دین هم‏ان عقائد را میتوان استنباط نمود. نیز شیوه نوشتن وترتیب و ترکیب عبارات فارسی ان با سایر مؤلفات حکیم شباهت‏کامل دارد بقسمیکه هر ذوق سلیم وحدت اسلوب فارس "وجه دین" را با کتب دیگر ناصرخسرو فورا درک می‏کند. کتاب وجه دین به تصحیح و تحشیه و مقدمه غلامرضا عوانی و با مقدمه انگلیسی سیدحسین نصر توسط انتشارات انجمن فلسفه ایران به چاپ رسیده است

گذشته پرفراز و نشيب کشور ايران از روزگاران کهن تا به امروز قلمرو مردان بزرگ و شاعران و دانشمندان بوده است که برخي از آنان با مبارزات عقيدتي، سياسي و ... بخشي از صفحات تاريخ اين سرزمين را به خود اختصاص داده‌اند. ناصرخسرو و سنايي در شمار اين شاعران‌اند، آنها به عنوان متفکران اجتماع به روشن‌گري پرداختند و مردم را در شرايط پيش آمده هدايت کردند، اين حکيمان نسبت به مسايل اجتماعي و دغدغه‌هاي فضاي سياسي حاکم بر جامعه حساسيت نشان دادند و بر اين اعتقاد بودند که براي سامان‌دادن به اوضاع سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جامعه، به آرا و انديشه‌هاي نو و تازه‌اي نياز است و براي خروج از بحران بايد فکر و انديشه عوض شود، البته سياست و اجتماع هم بسيار مهم است چرا که تفکر در کالبد اين ساختارها رشد و نمو مي‌کند. نظر به اهميت مولفه روشن‌گري به عنوان يکي از مفاهيم و مضامين ارزنده در جوامع بشري، در اين مقاله نگارنده بر آن است به تحقيق و تبيين علل و اسباب پيدايش روشن‌گري و جلوه‌هاي آن در عرصه‌هاي گوناگون ديني، سياسي و اجتماعي با توجه به آثار منظوم ناصرخسرو و سنايي دو شاعر گران‌مايه زبان فارسي بپردازد.