کتابخانه مجازی ادبیات

دستور زبان فارسی از قاعده‌هایی که برگرفته از زبان است و درست گفتن و درست نوشتن را در بیان فکر و مطلب به ما می‌آموزد، فراهم آمده است. فکر و اندیشه در قالبی ریخته می‌شود که به آن جمله می‌گویند؛ جمله هم از اجزائی ساخته می‌شود که کلمه نام دارد و هر کلمه از حرف ترکیب می‌آید و حرف از صوت پدید می‌آید که در هر زبان به شیوه خاص تلفظ می‌شود. این کتاب دستور مختصر زبان فارسی است که در آن مباحثی چون اسم، صفت، ضمیر، فعل، قید، حرف اضافه و .... مطرح شده است.

دکتر طلعت بصاری (قبله) شاعر، مولف، پژوهشگر، استاد دانشگاه و متخصص در شناخت شاهنامه، دارای مدرک دکترا در ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، نخستین زن ایرانی بود که به عنوان معاون دانشگاه‌های سراسر ایران (دانشگاه جندی شاپور) برگزیده شد. دکتر بصاری در سال ۱۳۴۶خورشیدی در پی فراغت از تحصیلات دانشگاهی کتاب دستگاه‌ها و آهنگ‌های موسیقی ایرانی و نام سازهای ایرانی را به وسیله کتابخانه طهوری منتشر کرده است. وی ابتدا دستور زبان فارسی را برای دانشجویان مدرسه عالی دختران تالیف کرده و سپس کتاب دستور مختصر زبان فارسی را برای دبیرستان‌ها به چاپ می‌رساند که همین کتاب می‌باشد.

مساله اصلاح و حتي تغيير خطر مساله است که از سال‌ها پيش مطرح بوده و پيشنهادهايي در مورد آن ارايه شده است. امروزه با پيشرفت‌هايي که در عرصه‌هاي مختلف علمي، به ويژه عرصه نويسندگي و نوشتار صورت گرفته است، ضرورت تدوين قواعدي دقيق براي خط فارسي بيش از پيش احساس مي‌شود. از اين‌رو، به منظور به دست‌دادن تصويري از کم و کيف فعاليت‌هاي انجام شده در زمينه اصلاح شيوه خط فارسي، به ويژه اقداماتي که فرهنگستان‌ها به عنوان يگانه مراجع رسمي و قانوي در اين خصوص انجام داده‌اند، ابتدا تاريخچه مطالعات مربوط به اصلاح يا تغيير خط ارايه مي‌شود، سپس عملکرد فرهنگستان‌ها در اين خصوص از نظر خواهد گذشت، و سرانجام آرا صاحب نظران در خصوص چند تکواژ دستوري، به همراه پيشنهادهاي نگارنده عرضه مي‌گردد.

مقاله حاضر برگرفته از طرح «بررسی تحلیل دستورهای زبان فارسی» است. در این مختصر کوشش شده است تا دستورهای عمده‌ای که تا به امروز درباره فارسی معاصر نوشته شده‌اند (به زبان انگلیسی و فارسی) بررسی شوند. اگر چه نسخه های خطی، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های بسیاری در زمینه مسائل دستوری موجود است، در این بررسی تنها به توصیف و تحلیل کتاب‌های دستور زبان فارسی بسنده شده است. در این مقاله، مجموعاً، 59 عنوان کتاب دستور (13 عنوان به زبان انگلیسی و 46 عنوان به زبان فارسی) بررسی شده‌اند، در این بررسی، دستورها از دو بعد صوری (انگیزه، رسم‌الخط، نوع شواهد، کتاب‌شناسی) و محتوایی (نظم مطالب، بحث شاخص)، براساس تقدم و تأخر تاریخی نشر آنها، مدنظر قرار گرفته‌اند.