کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «غنچۀ باز در شرح گلشن راز» تألیف جلال الدین علی میر ابوالفضل عنقا، عارف سلسله اویسی در قرن سیزدهم هجری شمسی است. کتاب غنچۀ باز، شرح مثنوی «گلشن راز» با موضوعیت عشق و عرفان اسلامی است. این کتاب در قالب شعری مستزاد است. این مستزاد عرفانی، با اضافه کردن واژگان بر پایان هر مصراع مثنوی «گلشن راز» نگارش شده است و در واقع قالب مثنوی گلشن راز را به قالب مستزاد تغییر داده است.

بنای سخن عرفا و اربابان معرفت و محبت بر اساس عشق است و آغاز و پایان کلام آنان به ایماء و اشاره‌ای به محبت حقیقت منزه از تعین است. عشق از عناصر عمده و اساسی بینش عرفانی است. این کتاب به بررسی و توضیح مراتب عشق و تأثیر آن در انسان می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به بیان بخش‌هایی از مناظر سیروسلوک عملی پرداخته است. این بخش‌ها بیان مرحله به مرحله حالت‌های درونی و پیش‌آمده برای سالک طریق الی الله است.

واکنش شاخه‌هاي مختلف علوم انساني به بحران زيست محيطي، به شکل گيري مباحث ميان رشته‌اي تازه‌اي ازجمله زبان‌شناسي زيست محيطي با زيرشاخه‌هايش، اخلاق زيست محيطي و نقد بوم‌گرا در حوزه ادبيات منجر شد. نقد بوم‌گرا که در نيمه دوم قرن بيستم شکل گرفت، به بررسي رابطه ادبيات و محيط فيزيکي مي‌پردازد. ناقد بوم‌گرا در اين نقد، دغدغه‌هاي زيست محيطي را لحاظ مي‌کند. در اين مقاله ضمن بيان ضرورت نگرش بوم‌گرايانه در علوم انساني، به معرفي گرايش‌هاي بوم‌گرا در حوزه زبان‌شناسي، دين و اخلاق پرداخته‌ايم، سپس نقد بوم‌گرا و موضوعات و روش‌هاي آن را تبيين کرده و در پايان اصطلاح زمينه که حلقه اتصال اين نقد با رويکردهاي گذشته نقد ادبي است ـ و نيز تفاوت حوزه معنايي و اهميت اين اصطلاح را در نقد بوم گرا توضيح داده ايم. اين مقاله مي تواند راهگشا و زمينهساز نقد عملي بوم گرا باشد.

سهراب سپهری، شاعر و نقاش مسلمان و طبیعت‌گرا، در گذر از کشورهای شرق دور، با عقاید و باورهای آنان آشنا و این آشنایی موجب شد که شعر او رنگی از عرفان و اخلاق آیین‌های شرقی به خود بگیرد. «هندوییسم»، «بودیسم»، «تائوییسم» و «ذنیسم»، اصلی‌ترین ادیان و آیین‌های کشورهای شرق دور (چین، هند، و ژاپن) هستند که سهراب تحت تأثیر آموزه‌های آنها به ویژه در حوزه اخلاق قرار گرفت؛ اخلاقی که هر سه حوزه فرد، اجتماع، و زیست کره را دربر می‌گیرد. در این مقاله، پس از معرفی دیدگاه‌های ارزشی درباره اخلاق زیست محیطی، مباحث مربوط به اخلاق زمین در شعر سهراب و مطابقت آن با آیین‌های شرقی بررسی شده است. این بررسی نشان می‌دهد که کانون ارزشی زیست محور در دیدگاه سپهری و آیین‌های شرق مشترک است.