کتابخانه مجازی ادبیات

این مقاله، پژوهشی بینارشته‌ای در قلمرو ادبیات تطبیقی است که با رویکرد امریکایی ادبیات تطبیقی و نظریه هنری رماک و براساس نقد تخیلی گاستون باشلار، رابطه تصویر و متن در خاوران‌نامه را تحلیل می‌کند. گاستون باشلار شناخت تخیل شاعر و هنرمند را از ورای تحلیل تصاویر ادبی یا هنری مبنای اندیشه خود قرار می‌دهد. او در تصاویر مورد مطالعه خود عناصر چهارگانه آب و باد و آتش و خاک را ـ که از دیرباز در تمدن کهن شرق نیز مطرح بوده‌اند ـ به عنوان قالبی برای سنجش عناصر مؤثر در تخیل نویسنده در نظر می‌گیرد و از کهن‌الگوهای اسطوره‌ای و تحلیل تخیل هنر آفرین، براساس جلوه مادی عناصر چهارگانه، استفاده می‌کند. هدف نقد بر محور تخیل تولید (عناصر اربعه) و تخیل مادی (استعمارات و تشبیهات) از دیدگاه باشلار و تطابق آن با نگاره‌های خاوران‌نامه است. داستان‌های خاوران‌نامه حول پهلوانی‌ها و رشادت‌های حضرت علی (ع) و اصحاب ایشان در برابر دشمنان و کفار بوده، شامل داستان‌هایی حماسی و اسطوره‌ای و افسانه‌ای است که مایه اصلی آنها حوادث تاریخی‌ای است که با حوادث خیالی به آنها شاخ و برگ داده‌اند. پس از بررسی و تطبیق شماری از نگاره‌ها با اشعار این نتیجه حاصل شد که تخیل تولیدی و همچنین تخیل مادی از دیدگاه باشلار، یکی از ابزارهای هنرمند برای تصویرگرای این منظومه بوده است.

استان کرمان از دیرباز مهد پرورش عالمان و عارفان و شعرای بزرگی بوده که همچون ستارگان فروزانی بر تارک آسمان کویر درخشیده‌اند. از جمله این فرهیختگان عرصه شعر و ادب می‌توان ملابمانعلی راجی کرمانی را نام برد که یکی از بزرگ‌ترین شاعران قرن سیزدهم و از عاشقان مولا علی (ع) است که این عشق و علاقه او در اثر ماندگارش «حمله حیدری» متجلی است. در مهرماه 1376 انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان کرمان ضمن بازشناسی و بزرگداشت این شاعر گرانمایه، جهت باقی ماندن آثار مکتوب این همایش اقدام به جمع‌آوری و چاپ مجموعه مقالات همایش نموده است که در این کتاب آورده شده است. سبک‌شناسی حمله حیدری ملابمانعلی راجی کرمانی/ محمود فضیلت؛ بررسی عناصر سازنده شعر در حمله حیدری/ محمدرضا صرفی؛ شیوه سخن‌سرایی راجی کرمانی/ اسماعیل حاکمی؛ راجی کرمانی، حمله حیدری و ویژگی‌های آن/ ابوالقاسم رادفر؛ تأثیر شاهنامه فردوسی بر حمله حیدری/ اسماعیل شفق و .... برخی از مقالات این کتاب را شکل می‌دهند.

در فصل نخست کتاب درباره زیستگاه کردان، زبان کردی، و ادبیات کردی نکاتی مطرح گردیده، سپس تاریخ استان ایلام از اعصار کهن تا دوره حاضر به اختصار بازگو شده سرانجام زندگی و شعر "غلام‌رضا ارکوازی "بررسی می‌شود .فصل چهارم کتاب شامل متن انتقادی اشعار اوست و در فصل پنجم، متن اشعار "غلام‌رضا ارکوازی " با رسم‌الخط کردی درج می‌گردد .فصل پایانی کتاب نیز به شرح و ترجمه اشعار اختصاص دارد .