انحصار نوع ادبی حماسه به شاهنامه و نهایتا یکی دو منظومه پهلوانی پس از آن در تحقیقات ایرانی، از ضعف‌های آشکار پژوهش‌های این حوزه تخصصی است و طبعاً در بررسی‌های مربوط به بن‌مایه مشهور و جهانی «اژدها و اژدهاکشی» در روایات حماسی و پهلوانی ایران نیز شواهد و توضیحات غالبا مستند بر شاهنامه و منظومه‌هایی چون گرشاسپ‌نامه و فرامرزنامه بوده است. برای نزدیک‌شدن به مفهوم استقصای تام و جامعیت و مانعیت درباره کیفیت مضمون «اژدها و اژدهاکشی» در سنت حماسی ایران، در این مقاله به بررسی شاهنامه و متن کامل یا برگزیده و بخشی از یازده منظومه پهلوانی پس از آن (بانو گشسپ نامه، برزونامه، برگزیده سام‌نامه، بهمن‌نامه، جهانگیرنامه، شهریارنامه، فرامرزنامه، کک کوهزاد، کوش‌نامه، گرشاسپ‌نامه و همای‌نامه) پرداخته شده و برجسته‌ترین نکات، ویژگی‌ها و اشارات این بن‌مایه از آنها استخراج و طبقه‌بندی و تحلیل گردیده است. این ویژگی‌ها و اشارات عبارت است از: دوزیست‌بودن اژدها؛ اژدها و مغاک زمین؛ دو سرداشتن اژدها؛ زخم‌ناپذیری پوست اژدها؛ اژدها و آب؛ ظهور اژدها در پیکر ابر بر دختر؛ اژدها و خسوف؛ نابودکردن اژدها مردم و چهارپایان را؛ اژدهاکشی یلان سیستان؛ آسیب پهلوان پس از اژدهاکشی؛ گرز و رزم ابزار ویژه اژدهاکشی.

منابع مشابه بیشتر ...

64d2447b34ebe.jpg

معمای شاهنامه - جلد اول (باستان شناسی و داستان شناسی شاهنامه)

سیامک وکیلی

ویژگی اصلی این پژوهش، کنکاش باستان‌شناسانه و روان‌شناسانه درباره‌ی شخصیت‌ها و فضای اجتماعی و سیاسی داستان‌های "شاهنامه" است. به باور نگارنده: "شاهنامه دارای دو بخش است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگی‌های ساختی، زبان شناسی، جهان‌بینی و مانند این‌ها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که می‌توان گفت دارای دو اندیشه، دو استعداد، و دو پسند جداگانه و نایکدست‌اند. برای نمونه در یک بخش سستی و ناپایداری جهان، بنیان جهان‌بینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیاده‌خواهی اساس جهان‌بینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیاده‌خواهی اساس جهان‌بینی نویسنده را می‌سازد؛ ..... بر این اساس می‌توان شاهنامه را بر دو بخش جداگانه بخش‌بندی کرد بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی (= امپراتوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که شاهنامه‌ی اصلی نامیده می‌شود و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه (بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه افزوده نام نهاده‌ایم. شاهنامه‌ی افزوده نوشته‌ی فردوسی است؛ اما شاهنامه‌ی اصلی نویسنده‌ی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشته‌ی یک تن نیست به اثبات برساند".

608e691f194eb.png

شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی (متن کامل چهار کتاب اصلی و سه داستان الحاقی با مقابله و تصحیح از روی مشهورترین نسخه‌ها)

ابوالقاسم فردوسی

شاهنامه فردوسی بزرگ‌ترین منظومه حماسی و تاریخی ایران و در شمار عظیم‌ترین و زیباترین آثار حماسی ملل عالم است. از شاهنامه افزون بر نسخ خطی گرانبها، چاپ‌های مختلفی در دست است. این نسخه با حروف متناسب، تصاویر متعدد با فهرست کامل مندرجات و فرهنگ لغات و مزایای دیگر مهیا شده است. در آغاز کتاب نیز مقدمه طبع معروف امیر بهادر در شرح احوال فردوسی که محتوی مقدمه بایسنقری مشهور به مقدمه جدید شاهنامه است و هجونامه معروف فردوسی درباره سلطان محمود و تاریخ و ترجمه سلطان محمود سبکتکین آورده شده است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

6357d86d12056.png

فرهنگنامه رمزهای غزلیات مولانا

رحمان مشتاق‌مهر

آثار و نوشته‌های عارف بزرگ جهان اسلام حضرت مولانا، یکی از مصادیق بارز رمزوارگی زبان عرفانی است که به آت حیات جاودانه نیز بخشیده است. این کتاب کوشش پیگیری است برای نزدیک شدن به فضای ذهنی مولوی و به‌دست‌دادن تأویل‌هایی از رمزهای دیوان او به گونه‌ای که با جهان‌بینی و نگرش خاص عارفانه ـ عاشقانه او همسویی داشته باشد یا دست‌کم مغایرتی نداشته باشد. متن کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای در باب موضوع زبان و بیان در عرفان و ادبیات عرفانی است و فرهنگ‌واره‌ای از رمزهای کلیات شمس تبریزی بر اساس متن مصحح استاد فروزانفر.

کلیات/فرهنگ ها مشاهیر ادبیات فارسی/مولوی/پژوهش درباره مولوی
کتاب
60e45f338e020.png

معرفی و بررسی دو تصحیح تازه شاهنامه (ویرایش نهایی چاپ مسکو و ویرایش دوم شاهنامه به اهتمام جلال خالقی مطلق)

سجاد آیدنلو

این ضمیمه از آینه میراث دربردارنده دو گفتار درباره ویرایش نهایی چاپ مسکو شاهنامه و ویرایش دوم شاهنامه به اهتمام جلال خالقی مطلق است. این دو گفتار جدیدترین و مبسوط‌ترین نقد و بررسی‌هایی است که تاکنون از این دو ویرایش صورت گرفته است. شاهنامه معروف به چاپ مسکو یکی از مشهورترین تصحیحات حماسه ملی ایران است که نخستین بار در فاصلۀ سال‌های 1963 ـ 1971 م. در نه مجلد منتشر شد. گفتار دوم این ضمیمه اختصاص یافته است به شاهنامۀ تصحیح دکتر جلالی مطلق در سال 1393. این تصحیح انتقادی‌ترین متن حماسه ملی ایران است که پس از پایان انتشار دوره هشت‌جلدی آن، مصحح محترم با استفاده از نسخه‌های نویافته، تجربیات و یافته‌های جدید خویش و پیشنهادهای دیگران، ویرایش دوم آن را طی چند سال آماده و چاپ کرده‌اند.

مشاهیر ادبیات فارسی/فردوسی/پژوهش درباره فردوسی
کتاب