در علت روی آوردن نظامی به سرودن مثنویهای غنایی، اته وریپکا دلائلی ذکر کردهاند که برای منتقد تیزبین امروزی چندان قانعکننده نیست. چنانکه ریپکا علت را در فرو مردن آرمانهای شهسواری یافته و اته بیآنکه شاهد و مثالی بیاورد، متذکر شده است که در آثار نظامی ملال و افکار تاری وجود دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن تحلیل دو نظر فوقالذکر، دلایل قانعکنندهتر دیگری پیشنهاد شود. شاید این نگاه جدید بتواند رویکرد نظامی را به سوی سرودن داستانهای غنایی توجیه پذیرتر کند.
مکتبی شیرازی از شاعران اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری، منظومه ای دارد به نام لیلی و مجنون که ابیات آن بالغ بر 2160 بیت است. این اثر منظوم داستانی نظیره ای است بر لیلی و مجنون نظامی گنجوی. از میان نظیره هایی که بر لیلی و مجنون نظامی ساخته اند، کار مکتبی را باید از کارهای موفق به شمار آورد. پرداختن به اصل حوادث داستان، پرهیز از وصفهای دور و دراز، بهره گیری گسترده از واژگان و تعابیر محاوره ای، استفاده از ترکیبات زیبا و در موارد مختلف بدیع و تازه، استفاده از برخی کاربردهای کهن واژگانی و صرفی و نحوی، خلق تصاویر رنگارنگ و بهره گیری از صنعت اغراق را می توان از ویژگیهای بارز سخن مکتبی تلقی کرد.
این پایان نامه بررسی کوتاهی است در زندگینامه نظامی و امیرخسرو دهلوی و همچنین اشعار خسرو و شیرین و شیرین و خسرو. در این رساله دویست بیت از خسرو و شیرین نظامی و دویست بیت از شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی در دو داستان مشابه انتخاب و به بررسی صنایع ادبی آنها پرداخته شده است.
کتاب حاضر مجموعه مقالات کنگره بین المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی است. مقالات کنگره برحسب طبقه بندی موضوعی تقریبا شامل فقرات زیر است: زندگینامه و شخصیت نظامی، تحلیل اشخاص داستانی، حکمت و اخلاق در خمسه، عشق و عرفان در خمسه، سبک شناسی، زیباشناسی و بلاغت آثار نظامی، دستورزبان فارسی و خمسه، نسخه شناسی و کتابشناسی نظامی، ادبیات تطبیقی و خمسه، نظامی و ادبیات غنایی غیر ایرانی، جامعه شناسی آثار نظامی، ادبیات عامه و نظامی، خمسه در ترازوی نقد جدید، بررسیهای تاریخی در آثار نظامی، قرآن و نظامی، مقایسه و موازنه نظامی با دیگران، طبیعت و نظامی
کتاب حاضر جلد سوم (ک - ی) از مجموعه مقالات کنگره بین المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی است که به اهتمام دکتر منصور ثروت ویراش شده است