اين معمايي که بيش از يک قرن ذهن دستوريان را به خود مشغول داشته ناشي از آگاه نبودن از مساله حاکميت زبان است. منظور از حاکميت اين است که اگر يک گروه اسمي در جملهاي مرکب، هم در جمله هسته نقشي داشته باشد و هم در وابسته. و نقشها نيز متفاوت باشد، در اين صورت گروهي که نقش نما دارد حاکم است. در اين حل اين معما به اين صورت است که «ي» در جملهاي مانند: همان مردي که روزنامه ميخواند، دوست من است. واژه «مردي» براي جمله روزنامه ميخواند، نکره است اما براي جمله اصلي، معرفه و چون معرفه در فارسي نشانه ندارد و نکره نشانه دارد (ي)، حاکميت با نکره است.
تقی وحیدیان کامیار (متولد ۱۳۱۳ در مشهد، ایران) محقّق، ادیب و زبانشناس، دارای دکتری زبانشناسی ازدانشگاه تهران است. وی در دانشگاههای شهید چمران (جندیشاپور) اهواز و سپس در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس اشتغال داشته و هماکنون بازنشسته شدهاست. چندین کتاب و مقاله، بیشتر در موضوعات عروض و قافیه فارسی و نیز دستور زبان فارسی، از او منتشر شدهاست. آثار: وزن و قافیه شعر فارسی، مرکز نشر دانشگاهی نوای گفتار در زبان فارسی، ویراست دوم، انتشارات دانشگاه مشهد دستور زبان فارسی (به همراه غلامرضا عمرانی)، انتشارات سمت بدیع: از دیدگاه زیباییشناسی، انتشارات سمت فرهنگ قافیه در زبان فارسی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد ادبیات فارسی ۱، دوره پیشدانشگاهی رشته ادبیات و علوم انسانی، وزارت آموزش و پرورش دستور زبان فارسی گفتاری، انتشارات الهدی
هدف از این تحقیق، تعیین نقش جنسیت مترجم در صحت ترجمه و نیز دریافت این مطلب است که آیا تفاوت عمدهای میان ترجمههای مترجمان زن و مرد از حیث صحت ترجمه وجود دارد یا خیر. برای رسیدن به این مهم، دو رمان انگلیسی و دو ترجمه از هر یک که یکی توسط مترجمی زن و دیگری توسط مترجمی مرد انجام شده بود، انتخاب شد. واحد ترجمه برای تجزیه و تحلیل در این تحقیق، جمله ساده کامل در نظر گرفته شد. بدین ترتیب که هر یک از ترجمهها، جمله به جمله، با متن مبدأ مقایسه شده و بر پایه طبقهبندیهایی مشخص، ترجمههای نامناسبی که بر درک متن مبدأ و در حقیقت بر صحت ترجمه، تأثیرگذار بودند، استخراج شدند. شمار مجموع ترجمههای نامناسب مشاهده شده در هر گروه، برای مترجمان زن و مرد، محاسبه شد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات و انجام برخی محاسبات آماری، مشخص شد که تفاوت عمدهای میان ترجمههای مترجمان زن و مرد از لحاظ صحت ترجمه وجود ندارد؛ بدینسان، پاسخی منفی برای سؤال تحقیق به دست آمد و محقق توانست فرضیة صفر تحقیق خود را مبنی بر نبود تفاوتهای جنسیتی در صحت ترجمه، میان ترجمه مترجمان زن و مرد، به اثبات رساند.
به نظر دکتر محمد معین، تدوین دستور کامل زبان فارسی مانند تاریخ ادبیات و فرهنگ لغات محلی در صورتی امکان پذیر است که به صورت جداگانه بررسی شود. دکتر معین از سال 1331 شمسی به تدوین یادداشتهای دستوری خود پرداخت و این مباحث را به عنوان «طرح دستور زبان فارسی» به زیور طبع آراست. این رسائل به روش استقرا تدوین شده و در آن شاهد مثالهای قدما و معاصران، زبان ادبی و عامیانه برگزیده شده است. در این کتاب به مبحث اسم جنس، معرفه و نکره، پرداخته شده و دکتر معین نظرات و یادداشتهای معاصران و قدما، فارسی زبانان و زبانهای دیگر را نیز در نظر گرفته شده است. این کتاب بخشی از کتاب «مفرد و جمع، معرفه و نکره» است که در سال 1337 به طبع رسیده و چندین بار تجدید چاپ شده و کتاب حاضر چهارمین چاپ آن است. تعریف اسم نکره، نشانه های نکره (9 نشانه)، فرق نکره و اسم جنس، تعریف اسم معرفه، انواع معرفه و نشانه های معرفه، نکره ساختن معرفه، معرفه ساختن نکره و کلمات مرکب عربی، مطالب این کتاب را تشکیل می دهد.
حرفهای تازه گفتارهایی است در زمینه های وزن و قافیه فارسی و زبانشناسی فارسی و افسانه نویسی. این گفتارها را میتوان به پنج تقسیم کرد: 1. گفتارهایی که در آنها مباحثی جدید برای اولین بار مطرح گشته است مانند ماضیهای نقلی، فارسی مودبانه، بررسی علمی قافیه شهر فارسی، نامهای خاص و نظریه اطلاع، افسانه نویسی، آهنگ در فارسی، نقشهای تکیه در فارسی و اوزان نوحه ها. 2. گفتارهایی که در آنها بعضی نظرات دانشمندان چه معاصر و چه قدیم که نادرست می نمود، به ویژه در وزن شهر، مورد تحقیق و ارزیابی قرار گرفته و پس از مشخص شدن نادرستی با شیوه ای علمی رد و حقیقت آشکار شده است. 3. گفتارهایی است درباره مطالبی که قبلا مورد تفحص و بررسی دیگران قرار گرفته است اما نگارنده بررسی جامعی در آنها نموده و آنها را تکمیل کرده است مانند جمله های شرطی و اوزان دوری. 4. دو گفتار است یکی درباره عروض فارسی و دیگری درباره قافیه شعر فارسی عروضیان قدیم متاسفانه به جای آنکه اوزان زیبا و متعدد و متنوع و دقیق شعر فارسی را، چنانکه هست توصیف کنند، آنها را در چهارچوبه قواعد محدود عروض عرب که از هر جهت با اوزان شعر فارسی بی تناسب و متفاوت است تدوین کرده اند لذا نه تنها غیرعلمی است بلکه فراگرفتن آن هم بسیار دشوار است. 5. آخرین گفتار درباره متن خوانی است، درباره اینکه در دانشکده های ادبیات ما خواندن متون ادبی و معنی کردن لغات و بحث در نکات صرفی و نحوی اصطلاحات ادبی و علمی و عرفانی و نظایر اینها را ادبیات می دانند... در خاتمه، گفتارها از نظر موضوعی به پنج بخش تقسیم گردید: بخش یک عروض، بخش دو قافیه، بخش سه زبانشناسی، بخش چهار افسانه نویسی، بخش پنج ادبیات یا متن خوانی
تقی وحیدیان در مقدمه کتاب میگوید: این رساله شامل قواعد زبان عامیانه فارسی است یعنی زبانی که فارسی زبانان امروز به آن حرف میزنند. در این رساله برای استخراج قواعد زبان عامیانه ابتدا نثر ساده و خودمانی بعد از مشروطیت را مورد نظر قرار گرفته است. بخصوص نثرهایی که عینا به زبان مردم بود. پس از آن در گفتار مردم دقت کردم و در حقیقت بیشتر قواعد را از گفتههای مردم گرفتم و این بهتر بود، زیرا قواعد زبان را از زبان گفتاری با اطمینان کامل میتوان گرفت و خط (به خصوص خط فارسی). گفتن دو نکته ضروری است: اول اینکه در این دستور بیشتر قواعد مختص زبان عامیانه گرد آمده و قواعدی که میان زبان عامیانه و لفظ قلم مشترک بوده باختصار ذکر شده. دوم اینکه ضمن مطالعه در دستور زبان عامیانه با این نکته برخوردم که بعضی از قواعد زبان در دستورهای زبان فارسی ناقص یا نادرست است که در این رساله نظر اصلاحی خودم را آورده ام.